ယေန႔ကမာၻ၏ ပထ၀ီႏိုင္ငံေရးတြင္ အေရးပါေသာေနရာသို႔ ေရာက္ရွိေနၿပီး စီးပြားေရးတြင္ အရွိန္အဟုန္ ျပင္းစြာျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေနေသာ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ႏိုင္ငံမ်ားအသင္း အာဆီယံေဒသတြင္ စုစုေပါင္းလူဦးေရ ၅၃၇.၁၁ သန္းေနထိုင္လ်က္ရွိၿပီး ကမာၻ႕လူဦးေရ စုစုေပါင္း၏ ၈.၆ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိ၍ စီးပြားေရးအရလည္း ကမာၻ႔ ကုန္သြယ္မႈ ပမာဏစုစုေပါင္း၏ ၅.၈ ရာခိုင္ႏႈန္းေသာေ၀စုကို ရယူထားလ်က္ရွိသည္။ ေဒသတြင္း လူဦးေရ ၅ သန္းေက်ာ္ရွိေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ားျဖစ္သည့္ ဘန္ေကာက္၊ စကၤာပူ၊ ကြာလာလမ္ပူ၊ ဂ်ကာတာ၊ ဟိုခ်ီမင္းစီးတီး၊ မနီလာ၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မ်ားသည္ အာဆီယံ၏ စီးပြားေရးတြင္ အေရးပါေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားျဖစ္ၾကသည္။
မိမိတို႔ႏိုင္ငံ၏ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားအား ေခတ္မွီတိုးတက္ေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားအျဖစ္သို႔ အဆင့္ျမွင့္တင္ရာတြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး က႑ကို အဓိကထား၍ အေလးေပး ေဆာင္ရြက္ၾကသည္ကိုေတြ႔ရသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး လြယ္ကူေခ်ာေမြ႕မွသာလွ်င္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈႏွင့္ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈ လ်င္ျမန္လာမည္ျဖစ္ၿပီး စီးပြားေရး ပိုမိုဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လာမည္ ျဖစ္ေပသည္။ အာဆီယံၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးက႑ကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ မိမိတို႔တတ္ႏိုင္သမွ်ေသာ နည္းလမ္းေပါင္းစံုျဖင့္ ျဖည့္ဆည္း ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ဘန္ေကာက္၊ စကၤာပူ၊ ကြာလာလမ္ပူႏွင့္ မနီလာၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ၿမိဳ႕ျပသယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရး လိုအပ္ခ်က္ကို mass rapid transit system ျဖစ္သည့္ metropolitan ျဖင့္ေျပာင္းလဲျဖည့္ဆည္းၿပီးျဖစ္သည္။
ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံ ဟုိခ်ီမင္းစီးတီးႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕တို႔တြင္ အလားတူ metro politan စီမံကိန္းမ်ား စတင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္လ်က္ရွိသည္ကိုေတြ႔ရပါသည္။ အခုပို႔စ္တြင္ အဆိုပါၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ metropolitan မ်ားအေၾကာင္းကို highlight အေနျဖင့္ ေဖာ္ျပေပးသြားပါမည္။
ဘန္ေကာက္ မီထရုိပိုလီတန္
လူဦးေရ ၅.၅ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္ေသာ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္ကို mass transit ကြန္ယက္စနစ္အျဖစ္ ရည္ရြယ္၍ ေဆာက္လုပ္ထားၿပီး အဓိကနည္းလမ္း ၃ မ်ဳိးျဖင့္ ေဖာ္ေဆာင္ပါသည္။ ပထမအမ်ဳိးအစားမွာ မိုးပ်ံရထားေခၚ sky train (BTS system) ျဖစ္သည္။ အစိမ္းေရာင္လိုင္း အျဖစ္လည္း ေခၚၾကသည္။ စီမံကိန္းတြင္ ရထားလိုင္း ၃ လိုင္းပါ၀င္သည္။ sukhumvit လိုင္း (၁၆.၈ ကီလိုမီတာ)ႏွင့္ silom လိုင္း(၆.၃ ကီလိုမီတာ) မ်ားမွာ လက္ရွိ အသုံးျပဳေနၿပီျဖစ္ၿပီး၊ တတိယေျမာက္လိုင္းမွာ ေဆာက္လုပ္ဆဲ ျဖစ္သည္။ ရထားလမ္းအက်ယ္ ၁၄၃၅ မီလီမီတာရွိၿပီး၊ ရထားအတြက္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားမွာ ၇၅၀ ဒီစီဗို႔ရွိၿပီး တတိယေျမာက္ သံလမ္းမွရယူသံုးစြဲသည္။ တြဲ ၃ တြဲပါ Siemens ရထားမ်ားျဖစ္ၿပီး ၆၅ မီတာရွည္ သည္။ တစ္နာရီ ၃၅ ကီလိုမီတာႏႈန္းျဖင့္ေျပးဆြဲသည္။
ဒုတိယအမ်ဳိးအစားမွာ ေျမေအာက္ရထား MRTA subway ျဖစ္သည္။ အျပာေရာင္လိုင္း ဟုလည္းေခၚၾကသည္။ ၁၉၉၇ ၾသဂုတ္လတြင္ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား စတင္ခဲ့ၿပီး ၂၁ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားက ေျမေအာက္ ဘူတာ ၁၈ ခုပါရွိသည္။၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလတြင္ ရထားလမ္း စတင္ေျပးဆြဲသည္။ ရထားမ်ားမွာ တြဲ ၃ တြဲပါ Siemens ရထားမ်ားျဖစ္သည္။ လက္ရွိကာလတြင္ ေနာက္ထပ္ လမ္းပိုင္းမ်ား တိုးခ်ဲ႕ ေဖာက္လုပ္လ်က္ ရွိသည္။
ေနာက္ဆံုးအမ်ဳိးအစားမွာ အနီေရာင္လိုင္းဟုေခၚေသာ elevated road & rail system ( BERTS) ျဖစ္သည္။ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားက ေဆာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး ဘ႑ာေရး ျပႆနာမ်ားေၾကာင့္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ရပ္ဆိုင္းထားခဲ့ရၿပီး ပို၍ကုန္က်စရိတ္သက္သာမည့္ အစီအစဥ္ျဖင့္ အစားထိုးရန္ စီမံလ်က္ရွိသည္။ ရထားမ်ားကို ေန႔စဥ္ နံနက္ ၆ နာရီမွ ည ၁၂ နာရီအထိေျပးဆြဲေပးလ်က္ရွိၿပီး ၃ မိနစ္မွ ၆ မိနစ္အတြင္း ရထားတစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ၀န္ေဆာင္မႈေပးလ်က္ရွိသည္။
စကၤာပူ မီထရုိပိုလီတန္
လူဦးေရ ၄ သန္းေက်ာ္ရွိေသာ စကၤာပူၿမိဳ႕၏ မီထရုိပိုလီတန္မွာ ကမာၻေပၚရွိ ေခတ္မွီ မီထရုိပိုလီတန္မ်ားတြင္ တစ္ခု အပါအဝင္ျဖစ္သည္။ ေျမေအာက္ ဘူတာမ်ား၏ ပလက္ေဖာင္းမ်ားတြင္ ရထားေပၚ အတက္အဆင္း တံခါးမ်ား တပ္ဆင္ထားရွိသည္။ အဆိုပါပံုစံမ်ားကို ရုရွားႏိုင္ငံ စိန္႔ပီတာစဘတ္ၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္တြင္လည္း ေတြ႔ရသည္။ ေျမေအာက္ လမ္းပိုင္းမ်ားတြင္ ေလ၀င္ေလထြက္စနစ္ အလြန္ေကာင္းမြန္ေသာ မီထရုိပိုလီတန္ တစ္ခုျဖစ္သည္။ အာဆီယံေဒသ အတြင္းတြင္ အႀကီးဆံုးေသာ မီထရုိပိုလီတန္ ကြန္ယက္ျဖစ္သည္။ ေတာင္/ေျမာက္လုိင္းႏွင့္ အေရွ႕/ အေနာက္လိုင္း ႏွစ္လိုင္းမွာ SMRT လုိင္းမ်ားအျဖစ္ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။
၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ရထားလမ္းအရွည္ စုစုေပါင္း၆၇ ကီလိုမီတာ (ေျမေအာက္လမ္းပိုင္း ၁၉ ကီလိုမီတာ၊ ေျမေပၚ ၃.၃ ကီလိုမီတာ၊ တံတားျဖင့္ ၄၄.၈ ကီလုိမီတာ) ေဖာက္လုပ္ၿပီးစီးခဲ့ၿပီး station ၄၂ ခုရွိၿပီး ေျမေအာက္ ဘူတာ ၁၅ ခုပါရွိသည္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တြင္ ေနာက္ထပ္လုိင္း ႏွစ္လိုင္းကို တိုးခ်ဲ႕ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး ၈၉.၄ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ၂၃.၃ ကီလိုမီတာမွာ ေျမေအာက္လမ္းပိုင္းျဖစ္သည္။ ဘူတာရံုေပါင္း ၅၁ ခုပါရွိၿပီး ၁၆ ခုမွာ ေျမေအာက္တြင္ တည္ရွိသည္။ ၎ တို႔ကို ၿမိဳ႕ျပကာကြယ္ေရး အေဆာက္အအံုမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားရွိသည္။
ေတာင္/ေျမာက္လိုင္း (အနီေရာင္လိုင္း)မွာ Marina bayမွ Jurong East ကိုဆက္သြယ္ထားသည္။ အေရွ႕/အေနာက္လိုင္း (အစိမ္းလိုင္း)မွာPasir Ris/ခ်န္ဂီေလဆိပ္မွ Boon Lay ကို ဆက္သြယ္ထားသည္။ အဆိုပါလိုင္းမ်ားတြင္ ၁၃၈ မီတာစီ ရွည္လ်ားသည့္ တြဲ ၆ တြဲပါ ရထားမ်ားျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။ တြဲမ်ားတြင္ တံခါးေပါက္ ၄ ေပါက္ပါရွိသည္။ တစ္နာရီလွ်င္ ၄၅ ကီလိုမီတာႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိၿပီး ရထားသံလမ္းအက်ယ္ ၁၄၃၅ မီလီမီတာႏွင့္ ဗို႔အား ၇၅၀ ဒီစီဗို႔သံုးစြဲသည္။ ၂၀၀၃ ဇူလိုင္ ၂၂ မွ စတင္၍ အစိမ္းႏုေရာင္ လိုင္းသစ္အျဖစ္ ခ်န္ဂီေလဆိပ္မွ Tanah merah ကို ေရွာ္တယ္လုိင္းတိုအျဖစ္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။
အေရွ႕/ေျမာက္ရထားလိုင္း(NEL) ေျမေအာက္ရထားလိုင္းျဖစ္ၿပီး ေမာင္းသူမဲ့ ေအာ္တိုမတ္တစ္စနစ္ျဖင့္ Harbour Front မွ Punggol ထိေျပးဆြဲပါသည္။ တြဲ ၆ တြဲပါ ရထားမ်ားျဖင့္ တစ္နာရီလ်င္ အမ်ားဆံုးကီလိုမီတာ ၉၀ ျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။ စုစုေပါင္း ၂၀ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားေသာ လိုင္းအစအဆံုး ၾကာခ်ိန္မွာ ၃၃ မိနစ္သာ ရွိပါသည္။ SBS transit အျဖစ္လည္း ေခၚေ၀ၚၾကပါသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္က စတင္ေျပးဆြဲခဲ့ေသာ Bukit-Panjang LRT လိုင္းမွာ မိုးပ်ံတံတားမ်ားေပၚမွ ဆက္သြယ္ ထားၿပီး အျခား MRT stations မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည္။ ၇.၈ ကီလိုမီတာရွည္လ်ားကာ stations ၁၃ ခုပါရွိၿပီး ေန႔စဥ္ နံနက္ ၅ နာရီမွ ေနာက္တေန႔နံနက္ ၅ နာရီအထိ ၆ မိနစ္လွ်င္ တစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။
အဂၤလိပ္ဂဏန္း နံပါတ္ 8 ပံုစံရွိေသာ Sengkang LRT မွာ အေရွ႕/ေျမာက္လုိင္း၏ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုျဖစ္သည္။ Punggol LRT လိုင္းသည္လည္း အေရွ႕/ေျမာက္လိုင္း၏ လိုင္းတိုေလး တစ္ခုျဖစ္သည္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁၅ရက္ေန႔မွ စတင္ကာ SentosaExpress အျဖစ္ Sentosa island မွ main land သို႔ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။ ဘူတာ ၃ ခုပါရွိၿပီး HarbourFront station တြင္ MRT လိုင္းႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္သည္။ စတုတၳေျမာက္ ဘူတာကို တည္ေဆာက္လ်က္ရွိၿပီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ၿပီးစီးမည္ျဖစ္သည္။
ကြာလာလမ္ပူ မီထရုိပိုလီတန္
ကြာလာလမ္ပူ မီထရုိပိုလီတန္သည္ လိုင္း ၃လုိင္းျဖင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ စနစ္ျဖစ္သည္။ LRT(light rail) ဟုလည္း ေခၚသည္။ LRT 1(lines C and D) သည္ မိုးပ်ံရထားလိုင္းျဖစ္ၿပီး စုစုေပါင္း ၂၇ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားသည္။ ဘူတာရုံေပါင္း ၂၅ ခုရွိၿပီး ၁၇ ခုမွာ ေျမျပင္တြင္ တည္ရွိကာ ၈ ခုမွာ ေျမေပၚတြင္ ျဖစ္သည္။ ရထားေျပးဆြဲႏႈန္းမွာ တစ္နာရီလွ်င္ ၃၅ ကီလိုမီတာျဖစ္သည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္မွ စစ္တမ္းမ်ားအရ ခရီးသည္ ၂၆ သန္းကို ပို႔ေဆာင္ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္ဟု သိရသည္။ ၂၉ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားေသာ LRT 2(line E) သည္ ကမာၻေပၚတြင္ အလိုအေလ်ာက္စနစ္ျဖင့္ ေမာင္းႏွင္ေသာ ရထားလမ္းမ်ားတြင္ အရွည္လ်ားဆံုးအျဖစ္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ လိုင္လီမီထရုိ လိုင္းအမွတ္(၂) ကို မတိုးခ်ဲ႕ခင္အထိ တစ္နွစ္တာမွ် ျဖစ္ခဲ့ေသးသည္။ ေျမေပၚ ရထားလမ္းမ်ားကို ေျမေအာက္ကြန္ယက္မ်ားျဖင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည္။ station အားလံုးတြင္ wheel chair ျဖင့္ တက္/ဆင္း ျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ အမ်ားသံုး သန္႔စင္ခန္းမ်ားထားရွိျခင္း၊ ေျမေအာက္ဘူတာမ်ားတြင္ ပလက္ေဖာင္းအကာ တံခါးမ်ား တပ္ဆင္ထားျခင္း၊ ရထားလမ္းေၾကာင္း လမ္းညႊန္မ်ားကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ပါ ေရးသားထားျခင္း စသည့္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ား ထားရွိသည္။ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ခရီးသည္ ၃၅ သန္းကို သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေပးလ်က္ရွိသည္။
LRT 3 (line F) လိုင္းသည္ Monorail line ျဖစ္သည္။ ေျမေပၚ မိုးပ်ံရထားလမ္းျဖစ္ၿပီး ၁၆ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က စတင္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ကနဦး ရထားလမ္းသည္ PRT line အျဖစ္လူသိမ်ားၿပီး ၈.၆ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာရုံေပါင္း ၁၁ ခုပါရွိသည္။ ၂၀ မီတာအရွည္၊ ၃ မီတာ အက်ယ္အ၀န္းရွိေသာ တြဲ ၂ တြဲ ပါရွိသည့္ သံလိုက္လွ်ပ္ေျပး ရထားကို ၂ မိနစ္ မွ ၅ မိနစ္ၾကားလွ်င္ တစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။ ၂၀၀၂ ဧၿပီလမွစတင္၍ New express rail line အျဖစ္ ကြာလာလမ္ပူၿမိဳ႕လယ္မွ ကြာလာလမ္ပူေလဆိပ္ အထိ လိုင္းသစ္တိုးခ်ဲ႕ ေျပးဆြဲေပးေနသည္။ ယခုအခါ ကြာလာလမ္ပူ၏ အစိုးရရုံးစိုက္ရာၿမိဳ႕ေတာ္ ပူထရာဂ်ာရာတြင္လည္း ၁၈ ကီလိုမီတာအရွည္ station ၃၂ ခုပါရွိေသာ Monorail network ကို တည္ေဆာက္လ်က္ရွိသည္။ ကြာလာလမ္ပူၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္သည္ လိုင္းအေရအတြက္အားျဖင့္ မမ်ားေသာ္လည္း ၿမိဳ႕ေတာ္၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးအတြက္ အေရးပါေသာ ေခတ္မွီသည့္ ကြန္ယက္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ နံနက္ ၆ နာရီမွ ည ၁၂ နာရီအထိ ရထားမ်ား ေျပးဆြဲေပးလ်က္ရွိသည္။
မနီလာ မီထရုိပိုလီတန္
မနီလာၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္သည္ ေသးငယ္ေသာ္လည္း ၿမိဳ႕ေတာ္လူဦးေရ ၁၀ သန္းေက်ာ္အတြက္ အလြန္အားထားရေသာ ေခတ္မွီ မီထရုိတစ္ခုျဖစ္သည္။ MRT (mass rail transit) သည္ အဓိကအားျဖင့္ ေျမေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ထားေသာ မိုးပ်ံရထားလမ္း ကြန္ယက္ျဖစ္သည္။ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေသာ LRT 1 သည္ၿမိဳ႕ေတာ္၏ ေျမာက္ဘက္မွ ေတာင္ဘက္သို႔ ဆက္သြယ္ထားကာ ၁၅ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားၿပီး ဘူတာ ၁၅ ခုပါရွိသည္။ ရထားလမ္းကို ေျမျပင္မွအထက္ ၇ မီတာအျမင့္တြင္ precast concrete ဒီဇိုင္းျဖင့္ ငလ်င္ဒဏ္ ခံႏိုင္မႈရွိရန္ တည္ေဆာက္ထားပါသည္။ ရထားသံလမ္းအက်ယ္ ၁၄၃၅ မီလီမီတာရွိၿပီး၊ ၇၅၀ ဒီစီဗို႔အားကို သံုးစြဲသည္။ Metrostar ဟုလူသိမ်ားသည့္ MRT 3 လိုင္းသည္ အ၀ိုင္းပတ္လမ္းျဖစ္ၿပီး Buendia station မွအပ က်န္အ ပိုင္းမ်ားသည္ ေျမေပၚလမ္းပိုင္းမ်ားျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ရထားလမ္းကို ၁၉၉၉ တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး LRT 1 ႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္ ထားသည္။ လမ္းအရွည္ စုစုေပါင္း ၁၆.၈ ကီလိုမီတာရွိသည္။ ဆက္လက္၍လည္း ရထားလမ္းကို တိုးခ်ဲ႕ေဖာက္လုပ္ လ်က္ရွိသည္။
LRT 2 သို႔မဟုတ္ ပန္းေရာင္လိုင္းသည္ မနီလာၿမိဳ႕အေရွ႕ဘက္မွ အေနာက္ဘက္သို႔ ဆက္သြယ္ ေဖာက္လုပ္ထားသည္။ ၎လိုင္းသည္လည္း Katipunan stationလိုင္းမွအပ က်န္လိုင္းမ်ားသည္ ေျမေပၚလမ္းမ်ား ျဖစ္သည္။ လိုင္း၏ စုစုေပါင္း အရွည္မွာ ၁၃.၈ ကီလိုမီတာရွိၿပီး ဘူတာေပါင္း ၁၁ ခုပါရွိသည္။ MRT 4 လိုင္းသည္ ၂၂.၆ ကီလိုမီတာရွည္လ်ားၿပီး ဘူတာေပါင္း၂၀ ရွိသည္။ ေျမေပၚလိုင္းျဖစ္ၿပီး Doroteo Jose’/Recto မွ Quirino Highway ထိဆက္သြယ္ထားသည္။ အေပါ့စားရထားတြဲမ်ားျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိၿပီး တေန႔လွ်င္ ခရီးသည္ ၅ သိန္းခြဲကို ပို႔ေဆာင္ေပးလ်က္ရွိသည္။ ဆက္လက္ေဖာက္လုပ္မည့္ MRT 7 လိုင္းစီမံကိန္းသည္ ကြီဇုံၿမိဳ႕ Common-wealthAvenue မွ ကာအိုကန္ၿမိဳ႕ Tala ကို ဆက္သြယ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ MRT 8 သည္ အေရွ႕ဘက္လိုင္းအျဖစ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မည္ျဖစ္ၿပီး ၄၈ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ က်န္ရထားလိုင္းအားလံုးႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္မည္ျဖစ္သည္။ မနီလာ မီထရုိပိုလီတန္သည္ ေန႔စဥ္နံနက္ ၆ နာရီမွ စတင္က ည ၂၂ နာရီ၀န္ေဆာင္မႈ ေပးလ်က္ရွိၿပီး ၃ မိနစ္ျခား တစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲေပးလ်က္ရွိသည္။
တည္ေဆာက္ၿပီး အာဆီယံၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ မီထရုိပိုလီတန္မ်ားသည္ ေျမေအာက္ထဲတြင္ လံုးလံုးတည္ရွိသည္မဟုတ္ပဲ ေျမေပၚတြင္ တစိတ္တပိုင္းအားျဖင့္ ဆက္သြယ္ေဆာက္လုပ္ထားသည့္ common network မ်ားျဖစ္ၾကသည္ကို ေလ့လာေတြ႕ရွိရပါသည္။
ဆက္လက္ၿပီး လက္ရွိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနေသာ မီထရုိပိုလီတန္ မ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္ ႏွင့္ ဟိုခ်ီမင္စီးတီး မီထရုိမ်ားအေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပပါမည္။ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္ စီမံကိန္းကို ၂၀၀၄ ေႏြရာသီတြင္စတင္ခဲ့ၿပီး Monorail ရထားလိုင္း ၂ လိုင္းပါရွိ မည္ျဖစ္သည္။ အစိမ္းေရာင္လိုင္းအျဖစ္ ၁၄.၈ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာေပါင္း ၁၇ ခုရွိမည္ျဖစ္သည္။ အျပာေရာင္လိုင္းသည္ ၁၂.၂ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားမည္ျဖစ္ၿပီး ၁၂ ဘူတာပါရွိသည္။ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္ရွိ ဟုိခ်ီမင္းစီးတီးၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္ စီမံကိန္းသည္ စုစုေပါင္းလမ္းအရွည္ ၁၉၅ ကီလိုမီတာရွိကာ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္အၿပီး တည္ေဆာက္ရန္ လ်ာထားသည္။ လူဦးေရ ၃.၅ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္လ်က္ရွိေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ မီထရုိပိုလီတန္ စီမံကိန္း master plan ကို ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ေၾကညာခဲ့သည္။
ၿမိဳ႕တြင္းမီထရုိစနစ္တြင္ အေနာက္ေျမာက္ဘက္မွ အေရွ႕ေတာင္ဘက္သို႔ ၄၆.၈၆ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားၿပီး ဘူတာရံု ၄၄ ခုပါ၀င္မည့္ ရထားလိုင္း၊ အတြင္းအ၀ိုင္းပတ္အျဖစ္ ၄၃.၁၄ကီလိုမီတာ ရွည္၍ ဘူတာ ၄၅ ခုပါ၀င္မည့္ ၿမိဳ႕ပတ္လမ္း၊ ၉.၃ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာ ၉ ခုပါ၀င္မည့္ Tan Son Nhat လိုင္း၊ ၂၁ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာရုံ ၁၈ ခုပါ၀င္မည့္ Hoa Hung-Hanoi Highway-Thu Thiem လိုင္း၊ ၂၇.၅ကီလိုမီတာ အရွည္ႏွင့္ ၁၈ ဘူတာ ပါ၀င္မည့္ ခရိုင္အမွတ္ ၂ ႏွင့္ ခရုိင္အမွတ္ ၉ကို ဆက္သြယ္မည့္ Ben Thanh-Thu Duc လိုင္း၊ ၄၆ ကီလိုမီ တာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာရုံ ၄၂ ခုပါ၀င္မည့္ Bien Hoa-Binh Chanh-Hoa လိုင္းဟူ၍ ရထားလိုင္း ၆လိုင္းပါရွိမည္ ျဖစ္သည္။
အဆိုပါ master plan သည္ ဟိုခ်ီမင္းစီးတီးၿမိဳ႕အျပင္ဘက္ရွိ ဆက္ေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေပးမည္ ျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္၏စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို အေထာက္အကူျပဳမည္ ျဖစ္သည္။
အထက္ပါ ရထားလိုင္းမ်ားအနက္ Tan Son Nhat လိုင္းႏွင့္ Ben Thanh-Binh TayMarket လိုင္းတို႔ကို ပင္မ လမ္းေၾကာင္းမ်ားအျဖစ္ ဦးစြာေဖာက္လုပ္မည္ ျဖစ္သည္။ ဟိုခ်ီမင္း မီထရုိ၏ လမ္းေၾကာင္းမ်ားသည္လည္း တစိတ္တပိုင္း ေျမေပၚတြင္ရွိမည္ျဖစ္သည္။ ရထားသံလမ္း အက်ယ္ ၁၄၃၅ မီလီမီတာ၊ ရထားအက်ယ္ ၃ မီတာႏွင့္ ရထားအျမန္ဆံုးေျပးႏႈန္း တစ္နာရီ ၈၀ ကီလိုမီတာရွိမည္ျဖစ္ၿပီး ၄ မိနစ္လ်င္ တစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲမည္ဟု လ်ာထားသည္။ စီမံကိန္းလုပ္ငန္းကို ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွစတင္၍ အေကာင္အထည္ ေဖာ္လ်က္ရွိၿပီး အာဆီယံေဒသအတြင္း ေခတ္အမီွဆံုး မီထရုိပိုလီတန္တစ္ခု ျဖစ္လာရန္ ေမွ်ာ္မွန္းထားသည္။
နိဂံုးခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုေသာ္ အာဆီယံၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ မီထရုိပိုလီတန္မ်ားသည္ ေဒသတြင္း လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး က႑တြင္ အထူးအေရးပါေသာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ကြန္ယက္မ်ား ျဖစ္ၾကပါ သည္။ အထူးသျဖင့္ ယာဥ္ေၾကာ ပိတ္ဆို႔မႈ ျပႆနာကို အဓိကရင္ဆိုင္ေနရေသာ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မီထရုိသည္ ၿမိဳ႕ေနလူထု၏ အထူးအားထားရာ mass rapid transit တစ္ခုျဖစ္သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ သာမန္ၿမိဳ႕ေနလူတန္းစားမ်ား၊ ရုံး၀န္ထမ္းမ်ားအတြက္ ကားလမ္းမ်ားထက္ မီထရုိပိုလီတန္သည္ မိမိတို႔လိုရာခရီးကို အခ်ိန္တိုအတြင္း စရိတ္စက နည္းနည္းျဖင့္ သြားလာႏိုင္သျဖင့္ ျမန္၊ ေကာင္း၊ သက္သာေသာ စနစ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ရာသီဥတု ဆိုး၀ါးမႈေၾကာင့္ သို႔မဟုတ္ အျခားေသာ မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ေသာ ေဘးအႏၱရာယ္ အေျခအေနမ်ားတြင္ မီထရုိသည္ အလြန္စိတ္ခ်ရေသာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။
ယေန႔ အခ်ိန္အခါတြင္ကမာၻေပၚ၌ ေလာင္စာဆီရွားပါးမည့္ ျပႆနာကို ရင္ဆိုင္လာရခ်ိန္တြင္ မီထရုိပိုလီတန္သည္ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မ်ား၊ အျခားေသာ ရထားမ်ားကဲ့သို႔ ေလာင္စာဆီသံုးစြဲရမႈ မရွိေသာေၾကာင့္ ေျပးဆြဲရမည့္ ကုန္က်စရိတ္ နည္းပါးမည့္အျပင္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ကိုလည္း ထိခုိက္မႈမရွိေပ။ သို႔ျဖစ္ရာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လူဦးေရ ၆ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္လ်က္ရွိေသာ စီးပြားေရးၿမိဳ႕ေတာ္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္လည္း ခရီးသည္အေျမာက္အျမားကို တၿပိဳင္တည္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္မည့္ mass rapid transit အျဖစ္ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မ်ားကို မွီခိုေနမႈအစား မီထရုိပိုလီတန္ ျဖင့္ေျပာင္းလဲ အစားထိုးသင့္ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း အႀကံျပဳ တင္ျပဳလိုက္ရပါသည္။
မိမိတို႔ႏိုင္ငံ၏ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားအား ေခတ္မွီတိုးတက္ေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားအျဖစ္သို႔ အဆင့္ျမွင့္တင္ရာတြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး က႑ကို အဓိကထား၍ အေလးေပး ေဆာင္ရြက္ၾကသည္ကိုေတြ႔ရသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး လြယ္ကူေခ်ာေမြ႕မွသာလွ်င္ ကုန္ထုတ္လုပ္မႈႏွင့္ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈ လ်င္ျမန္လာမည္ျဖစ္ၿပီး စီးပြားေရး ပိုမိုဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လာမည္ ျဖစ္ေပသည္။ အာဆီယံၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးက႑ကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ မိမိတို႔တတ္ႏိုင္သမွ်ေသာ နည္းလမ္းေပါင္းစံုျဖင့္ ျဖည့္ဆည္း ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ ဘန္ေကာက္၊ စကၤာပူ၊ ကြာလာလမ္ပူႏွင့္ မနီလာၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ၿမိဳ႕ျပသယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရး လိုအပ္ခ်က္ကို mass rapid transit system ျဖစ္သည့္ metropolitan ျဖင့္ေျပာင္းလဲျဖည့္ဆည္းၿပီးျဖစ္သည္။
ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံ ဟုိခ်ီမင္းစီးတီးႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕တို႔တြင္ အလားတူ metro politan စီမံကိန္းမ်ား စတင္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္လ်က္ရွိသည္ကိုေတြ႔ရပါသည္။ အခုပို႔စ္တြင္ အဆိုပါၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ metropolitan မ်ားအေၾကာင္းကို highlight အေနျဖင့္ ေဖာ္ျပေပးသြားပါမည္။
ဘန္ေကာက္ မီထရုိပိုလီတန္
လူဦးေရ ၅.၅ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္ေသာ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္ကို mass transit ကြန္ယက္စနစ္အျဖစ္ ရည္ရြယ္၍ ေဆာက္လုပ္ထားၿပီး အဓိကနည္းလမ္း ၃ မ်ဳိးျဖင့္ ေဖာ္ေဆာင္ပါသည္။ ပထမအမ်ဳိးအစားမွာ မိုးပ်ံရထားေခၚ sky train (BTS system) ျဖစ္သည္။ အစိမ္းေရာင္လိုင္း အျဖစ္လည္း ေခၚၾကသည္။ စီမံကိန္းတြင္ ရထားလိုင္း ၃ လိုင္းပါ၀င္သည္။ sukhumvit လိုင္း (၁၆.၈ ကီလိုမီတာ)ႏွင့္ silom လိုင္း(၆.၃ ကီလိုမီတာ) မ်ားမွာ လက္ရွိ အသုံးျပဳေနၿပီျဖစ္ၿပီး၊ တတိယေျမာက္လိုင္းမွာ ေဆာက္လုပ္ဆဲ ျဖစ္သည္။ ရထားလမ္းအက်ယ္ ၁၄၃၅ မီလီမီတာရွိၿပီး၊ ရထားအတြက္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားမွာ ၇၅၀ ဒီစီဗို႔ရွိၿပီး တတိယေျမာက္ သံလမ္းမွရယူသံုးစြဲသည္။ တြဲ ၃ တြဲပါ Siemens ရထားမ်ားျဖစ္ၿပီး ၆၅ မီတာရွည္ သည္။ တစ္နာရီ ၃၅ ကီလိုမီတာႏႈန္းျဖင့္ေျပးဆြဲသည္။
ဒုတိယအမ်ဳိးအစားမွာ ေျမေအာက္ရထား MRTA subway ျဖစ္သည္။ အျပာေရာင္လိုင္း ဟုလည္းေခၚၾကသည္။ ၁၉၉၇ ၾသဂုတ္လတြင္ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား စတင္ခဲ့ၿပီး ၂၁ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားက ေျမေအာက္ ဘူတာ ၁၈ ခုပါရွိသည္။၂၀၀၄ ခုႏွစ္၊ ဧၿပီလတြင္ ရထားလမ္း စတင္ေျပးဆြဲသည္။ ရထားမ်ားမွာ တြဲ ၃ တြဲပါ Siemens ရထားမ်ားျဖစ္သည္။ လက္ရွိကာလတြင္ ေနာက္ထပ္ လမ္းပိုင္းမ်ား တိုးခ်ဲ႕ ေဖာက္လုပ္လ်က္ ရွိသည္။ေနာက္ဆံုးအမ်ဳိးအစားမွာ အနီေရာင္လိုင္းဟုေခၚေသာ elevated road & rail system ( BERTS) ျဖစ္သည္။ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားက ေဆာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး ဘ႑ာေရး ျပႆနာမ်ားေၾကာင့္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ရပ္ဆိုင္းထားခဲ့ရၿပီး ပို၍ကုန္က်စရိတ္သက္သာမည့္ အစီအစဥ္ျဖင့္ အစားထိုးရန္ စီမံလ်က္ရွိသည္။ ရထားမ်ားကို ေန႔စဥ္ နံနက္ ၆ နာရီမွ ည ၁၂ နာရီအထိေျပးဆြဲေပးလ်က္ရွိၿပီး ၃ မိနစ္မွ ၆ မိနစ္အတြင္း ရထားတစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ၀န္ေဆာင္မႈေပးလ်က္ရွိသည္။
စကၤာပူ မီထရုိပိုလီတန္
လူဦးေရ ၄ သန္းေက်ာ္ရွိေသာ စကၤာပူၿမိဳ႕၏ မီထရုိပိုလီတန္မွာ ကမာၻေပၚရွိ ေခတ္မွီ မီထရုိပိုလီတန္မ်ားတြင္ တစ္ခု အပါအဝင္ျဖစ္သည္။ ေျမေအာက္ ဘူတာမ်ား၏ ပလက္ေဖာင္းမ်ားတြင္ ရထားေပၚ အတက္အဆင္း တံခါးမ်ား တပ္ဆင္ထားရွိသည္။ အဆိုပါပံုစံမ်ားကို ရုရွားႏိုင္ငံ စိန္႔ပီတာစဘတ္ၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္တြင္လည္း ေတြ႔ရသည္။ ေျမေအာက္ လမ္းပိုင္းမ်ားတြင္ ေလ၀င္ေလထြက္စနစ္ အလြန္ေကာင္းမြန္ေသာ မီထရုိပိုလီတန္ တစ္ခုျဖစ္သည္။ အာဆီယံေဒသ အတြင္းတြင္ အႀကီးဆံုးေသာ မီထရုိပိုလီတန္ ကြန္ယက္ျဖစ္သည္။ ေတာင္/ေျမာက္လုိင္းႏွင့္ အေရွ႕/ အေနာက္လိုင္း ႏွစ္လိုင္းမွာ SMRT လုိင္းမ်ားအျဖစ္ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။
၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ရထားလမ္းအရွည္ စုစုေပါင္း၆၇ ကီလိုမီတာ (ေျမေအာက္လမ္းပိုင္း ၁၉ ကီလိုမီတာ၊ ေျမေပၚ ၃.၃ ကီလိုမီတာ၊ တံတားျဖင့္ ၄၄.၈ ကီလုိမီတာ) ေဖာက္လုပ္ၿပီးစီးခဲ့ၿပီး station ၄၂ ခုရွိၿပီး ေျမေအာက္ ဘူတာ ၁၅ ခုပါရွိသည္။ ၂၀၀၂ ခုႏွစ္တြင္ ေနာက္ထပ္လုိင္း ႏွစ္လိုင္းကို တိုးခ်ဲ႕ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး ၈၉.၄ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ၂၃.၃ ကီလိုမီတာမွာ ေျမေအာက္လမ္းပိုင္းျဖစ္သည္။ ဘူတာရံုေပါင္း ၅၁ ခုပါရွိၿပီး ၁၆ ခုမွာ ေျမေအာက္တြင္ တည္ရွိသည္။ ၎ တို႔ကို ၿမိဳ႕ျပကာကြယ္ေရး အေဆာက္အအံုမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားရွိသည္။ေတာင္/ေျမာက္လိုင္း (အနီေရာင္လိုင္း)မွာ Marina bayမွ Jurong East ကိုဆက္သြယ္ထားသည္။ အေရွ႕/အေနာက္လိုင္း (အစိမ္းလိုင္း)မွာPasir Ris/ခ်န္ဂီေလဆိပ္မွ Boon Lay ကို ဆက္သြယ္ထားသည္။ အဆိုပါလိုင္းမ်ားတြင္ ၁၃၈ မီတာစီ ရွည္လ်ားသည့္ တြဲ ၆ တြဲပါ ရထားမ်ားျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။ တြဲမ်ားတြင္ တံခါးေပါက္ ၄ ေပါက္ပါရွိသည္။ တစ္နာရီလွ်င္ ၄၅ ကီလိုမီတာႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိၿပီး ရထားသံလမ္းအက်ယ္ ၁၄၃၅ မီလီမီတာႏွင့္ ဗို႔အား ၇၅၀ ဒီစီဗို႔သံုးစြဲသည္။ ၂၀၀၃ ဇူလိုင္ ၂၂ မွ စတင္၍ အစိမ္းႏုေရာင္ လိုင္းသစ္အျဖစ္ ခ်န္ဂီေလဆိပ္မွ Tanah merah ကို ေရွာ္တယ္လုိင္းတိုအျဖစ္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။
အေရွ႕/ေျမာက္ရထားလိုင္း(NEL) ေျမေအာက္ရထားလိုင္းျဖစ္ၿပီး ေမာင္းသူမဲ့ ေအာ္တိုမတ္တစ္စနစ္ျဖင့္ Harbour Front မွ Punggol ထိေျပးဆြဲပါသည္။ တြဲ ၆ တြဲပါ ရထားမ်ားျဖင့္ တစ္နာရီလ်င္ အမ်ားဆံုးကီလိုမီတာ ၉၀ ျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။ စုစုေပါင္း ၂၀ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားေသာ လိုင္းအစအဆံုး ၾကာခ်ိန္မွာ ၃၃ မိနစ္သာ ရွိပါသည္။ SBS transit အျဖစ္လည္း ေခၚေ၀ၚၾကပါသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္က စတင္ေျပးဆြဲခဲ့ေသာ Bukit-Panjang LRT လိုင္းမွာ မိုးပ်ံတံတားမ်ားေပၚမွ ဆက္သြယ္ ထားၿပီး အျခား MRT stations မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည္။ ၇.၈ ကီလိုမီတာရွည္လ်ားကာ stations ၁၃ ခုပါရွိၿပီး ေန႔စဥ္ နံနက္ ၅ နာရီမွ ေနာက္တေန႔နံနက္ ၅ နာရီအထိ ၆ မိနစ္လွ်င္ တစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။
အဂၤလိပ္ဂဏန္း နံပါတ္ 8 ပံုစံရွိေသာ Sengkang LRT မွာ အေရွ႕/ေျမာက္လုိင္း၏ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုျဖစ္သည္။ Punggol LRT လိုင္းသည္လည္း အေရွ႕/ေျမာက္လိုင္း၏ လိုင္းတိုေလး တစ္ခုျဖစ္သည္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၁၅ရက္ေန႔မွ စတင္ကာ SentosaExpress အျဖစ္ Sentosa island မွ main land သို႔ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။ ဘူတာ ၃ ခုပါရွိၿပီး HarbourFront station တြင္ MRT လိုင္းႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္သည္။ စတုတၳေျမာက္ ဘူတာကို တည္ေဆာက္လ်က္ရွိၿပီး ၂၀၁၀ ခုႏွစ္တြင္ ၿပီးစီးမည္ျဖစ္သည္။ကြာလာလမ္ပူ မီထရုိပိုလီတန္
ကြာလာလမ္ပူ မီထရုိပိုလီတန္သည္ လိုင္း ၃လုိင္းျဖင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားေသာ စနစ္ျဖစ္သည္။ LRT(light rail) ဟုလည္း ေခၚသည္။ LRT 1(lines C and D) သည္ မိုးပ်ံရထားလိုင္းျဖစ္ၿပီး စုစုေပါင္း ၂၇ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားသည္။ ဘူတာရုံေပါင္း ၂၅ ခုရွိၿပီး ၁၇ ခုမွာ ေျမျပင္တြင္ တည္ရွိကာ ၈ ခုမွာ ေျမေပၚတြင္ ျဖစ္သည္။ ရထားေျပးဆြဲႏႈန္းမွာ တစ္နာရီလွ်င္ ၃၅ ကီလိုမီတာျဖစ္သည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္မွ စစ္တမ္းမ်ားအရ ခရီးသည္ ၂၆ သန္းကို ပို႔ေဆာင္ ေပးႏိုင္ခဲ့သည္ဟု သိရသည္။ ၂၉ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားေသာ LRT 2(line E) သည္ ကမာၻေပၚတြင္ အလိုအေလ်ာက္စနစ္ျဖင့္ ေမာင္းႏွင္ေသာ ရထားလမ္းမ်ားတြင္ အရွည္လ်ားဆံုးအျဖစ္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ လိုင္လီမီထရုိ လိုင္းအမွတ္(၂) ကို မတိုးခ်ဲ႕ခင္အထိ တစ္နွစ္တာမွ် ျဖစ္ခဲ့ေသးသည္။ ေျမေပၚ ရထားလမ္းမ်ားကို ေျမေအာက္ကြန္ယက္မ်ားျဖင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားသည္။ station အားလံုးတြင္ wheel chair ျဖင့္ တက္/ဆင္း ျပဳလုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ အမ်ားသံုး သန္႔စင္ခန္းမ်ားထားရွိျခင္း၊ ေျမေအာက္ဘူတာမ်ားတြင္ ပလက္ေဖာင္းအကာ တံခါးမ်ား တပ္ဆင္ထားျခင္း၊ ရထားလမ္းေၾကာင္း လမ္းညႊန္မ်ားကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ပါ ေရးသားထားျခင္း စသည့္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ား ထားရွိသည္။ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ခရီးသည္ ၃၅ သန္းကို သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေပးလ်က္ရွိသည္။
LRT 3 (line F) လိုင္းသည္ Monorail line ျဖစ္သည္။ ေျမေပၚ မိုးပ်ံရထားလမ္းျဖစ္ၿပီး ၁၆ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က စတင္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ကနဦး ရထားလမ္းသည္ PRT line အျဖစ္လူသိမ်ားၿပီး ၈.၆ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာရုံေပါင္း ၁၁ ခုပါရွိသည္။ ၂၀ မီတာအရွည္၊ ၃ မီတာ အက်ယ္အ၀န္းရွိေသာ တြဲ ၂ တြဲ ပါရွိသည့္ သံလိုက္လွ်ပ္ေျပး ရထားကို ၂ မိနစ္ မွ ၅ မိနစ္ၾကားလွ်င္ တစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိသည္။ ၂၀၀၂ ဧၿပီလမွစတင္၍ New express rail line အျဖစ္ ကြာလာလမ္ပူၿမိဳ႕လယ္မွ ကြာလာလမ္ပူေလဆိပ္ အထိ လိုင္းသစ္တိုးခ်ဲ႕ ေျပးဆြဲေပးေနသည္။ ယခုအခါ ကြာလာလမ္ပူ၏ အစိုးရရုံးစိုက္ရာၿမိဳ႕ေတာ္ ပူထရာဂ်ာရာတြင္လည္း ၁၈ ကီလိုမီတာအရွည္ station ၃၂ ခုပါရွိေသာ Monorail network ကို တည္ေဆာက္လ်က္ရွိသည္။ ကြာလာလမ္ပူၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္သည္ လိုင္းအေရအတြက္အားျဖင့္ မမ်ားေသာ္လည္း ၿမိဳ႕ေတာ္၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးအတြက္ အေရးပါေသာ ေခတ္မွီသည့္ ကြန္ယက္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ေန႔စဥ္ နံနက္ ၆ နာရီမွ ည ၁၂ နာရီအထိ ရထားမ်ား ေျပးဆြဲေပးလ်က္ရွိသည္။မနီလာ မီထရုိပိုလီတန္
မနီလာၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္သည္ ေသးငယ္ေသာ္လည္း ၿမိဳ႕ေတာ္လူဦးေရ ၁၀ သန္းေက်ာ္အတြက္ အလြန္အားထားရေသာ ေခတ္မွီ မီထရုိတစ္ခုျဖစ္သည္။ MRT (mass rail transit) သည္ အဓိကအားျဖင့္ ေျမေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ထားေသာ မိုးပ်ံရထားလမ္း ကြန္ယက္ျဖစ္သည္။ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေသာ LRT 1 သည္ၿမိဳ႕ေတာ္၏ ေျမာက္ဘက္မွ ေတာင္ဘက္သို႔ ဆက္သြယ္ထားကာ ၁၅ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားၿပီး ဘူတာ ၁၅ ခုပါရွိသည္။ ရထားလမ္းကို ေျမျပင္မွအထက္ ၇ မီတာအျမင့္တြင္ precast concrete ဒီဇိုင္းျဖင့္ ငလ်င္ဒဏ္ ခံႏိုင္မႈရွိရန္ တည္ေဆာက္ထားပါသည္။ ရထားသံလမ္းအက်ယ္ ၁၄၃၅ မီလီမီတာရွိၿပီး၊ ၇၅၀ ဒီစီဗို႔အားကို သံုးစြဲသည္။ Metrostar ဟုလူသိမ်ားသည့္ MRT 3 လိုင္းသည္ အ၀ိုင္းပတ္လမ္းျဖစ္ၿပီး Buendia station မွအပ က်န္အ ပိုင္းမ်ားသည္ ေျမေပၚလမ္းပိုင္းမ်ားျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ရထားလမ္းကို ၁၉၉၉ တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး LRT 1 ႏွင့္ခ်ိတ္ဆက္ ထားသည္။ လမ္းအရွည္ စုစုေပါင္း ၁၆.၈ ကီလိုမီတာရွိသည္။ ဆက္လက္၍လည္း ရထားလမ္းကို တိုးခ်ဲ႕ေဖာက္လုပ္ လ်က္ရွိသည္။
LRT 2 သို႔မဟုတ္ ပန္းေရာင္လိုင္းသည္ မနီလာၿမိဳ႕အေရွ႕ဘက္မွ အေနာက္ဘက္သို႔ ဆက္သြယ္ ေဖာက္လုပ္ထားသည္။ ၎လိုင္းသည္လည္း Katipunan stationလိုင္းမွအပ က်န္လိုင္းမ်ားသည္ ေျမေပၚလမ္းမ်ား ျဖစ္သည္။ လိုင္း၏ စုစုေပါင္း အရွည္မွာ ၁၃.၈ ကီလိုမီတာရွိၿပီး ဘူတာေပါင္း ၁၁ ခုပါရွိသည္။ MRT 4 လိုင္းသည္ ၂၂.၆ ကီလိုမီတာရွည္လ်ားၿပီး ဘူတာေပါင္း၂၀ ရွိသည္။ ေျမေပၚလိုင္းျဖစ္ၿပီး Doroteo Jose’/Recto မွ Quirino Highway ထိဆက္သြယ္ထားသည္။ အေပါ့စားရထားတြဲမ်ားျဖင့္ ေျပးဆြဲလ်က္ရွိၿပီး တေန႔လွ်င္ ခရီးသည္ ၅ သိန္းခြဲကို ပို႔ေဆာင္ေပးလ်က္ရွိသည္။ ဆက္လက္ေဖာက္လုပ္မည့္ MRT 7 လိုင္းစီမံကိန္းသည္ ကြီဇုံၿမိဳ႕ Common-wealthAvenue မွ ကာအိုကန္ၿမိဳ႕ Tala ကို ဆက္သြယ္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ MRT 8 သည္ အေရွ႕ဘက္လိုင္းအျဖစ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မည္ျဖစ္ၿပီး ၄၈ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ က်န္ရထားလိုင္းအားလံုးႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္မည္ျဖစ္သည္။ မနီလာ မီထရုိပိုလီတန္သည္ ေန႔စဥ္နံနက္ ၆ နာရီမွ စတင္က ည ၂၂ နာရီ၀န္ေဆာင္မႈ ေပးလ်က္ရွိၿပီး ၃ မိနစ္ျခား တစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲေပးလ်က္ရွိသည္။
တည္ေဆာက္ၿပီး အာဆီယံၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ မီထရုိပိုလီတန္မ်ားသည္ ေျမေအာက္ထဲတြင္ လံုးလံုးတည္ရွိသည္မဟုတ္ပဲ ေျမေပၚတြင္ တစိတ္တပိုင္းအားျဖင့္ ဆက္သြယ္ေဆာက္လုပ္ထားသည့္ common network မ်ားျဖစ္ၾကသည္ကို ေလ့လာေတြ႕ရွိရပါသည္။ဆက္လက္ၿပီး လက္ရွိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနေသာ မီထရုိပိုလီတန္ မ်ားျဖစ္ၾကသည့္ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္ ႏွင့္ ဟိုခ်ီမင္စီးတီး မီထရုိမ်ားအေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပပါမည္။ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္ စီမံကိန္းကို ၂၀၀၄ ေႏြရာသီတြင္စတင္ခဲ့ၿပီး Monorail ရထားလိုင္း ၂ လိုင္းပါရွိ မည္ျဖစ္သည္။ အစိမ္းေရာင္လိုင္းအျဖစ္ ၁၄.၈ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာေပါင္း ၁၇ ခုရွိမည္ျဖစ္သည္။ အျပာေရာင္လိုင္းသည္ ၁၂.၂ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားမည္ျဖစ္ၿပီး ၁၂ ဘူတာပါရွိသည္။ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္ရွိ ဟုိခ်ီမင္းစီးတီးၿမိဳ႕ မီထရုိပိုလီတန္ စီမံကိန္းသည္ စုစုေပါင္းလမ္းအရွည္ ၁၉၅ ကီလိုမီတာရွိကာ ၂၀၂၀ ခုႏွစ္အၿပီး တည္ေဆာက္ရန္ လ်ာထားသည္။ လူဦးေရ ၃.၅ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္လ်က္ရွိေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ မီထရုိပိုလီတန္ စီမံကိန္း master plan ကို ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ ေၾကညာခဲ့သည္။
ၿမိဳ႕တြင္းမီထရုိစနစ္တြင္ အေနာက္ေျမာက္ဘက္မွ အေရွ႕ေတာင္ဘက္သို႔ ၄၆.၈၆ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားၿပီး ဘူတာရံု ၄၄ ခုပါ၀င္မည့္ ရထားလိုင္း၊ အတြင္းအ၀ိုင္းပတ္အျဖစ္ ၄၃.၁၄ကီလိုမီတာ ရွည္၍ ဘူတာ ၄၅ ခုပါ၀င္မည့္ ၿမိဳ႕ပတ္လမ္း၊ ၉.၃ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာ ၉ ခုပါ၀င္မည့္ Tan Son Nhat လိုင္း၊ ၂၁ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာရုံ ၁၈ ခုပါ၀င္မည့္ Hoa Hung-Hanoi Highway-Thu Thiem လိုင္း၊ ၂၇.၅ကီလိုမီတာ အရွည္ႏွင့္ ၁၈ ဘူတာ ပါ၀င္မည့္ ခရိုင္အမွတ္ ၂ ႏွင့္ ခရုိင္အမွတ္ ၉ကို ဆက္သြယ္မည့္ Ben Thanh-Thu Duc လိုင္း၊ ၄၆ ကီလိုမီ တာ ရွည္လ်ားကာ ဘူတာရုံ ၄၂ ခုပါ၀င္မည့္ Bien Hoa-Binh Chanh-Hoa လိုင္းဟူ၍ ရထားလိုင္း ၆လိုင္းပါရွိမည္ ျဖစ္သည္။
အဆိုပါ master plan သည္ ဟိုခ်ီမင္းစီးတီးၿမိဳ႕အျပင္ဘက္ရွိ ဆက္ေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ေပးမည္ ျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္၏စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို အေထာက္အကူျပဳမည္ ျဖစ္သည္။
အထက္ပါ ရထားလိုင္းမ်ားအနက္ Tan Son Nhat လိုင္းႏွင့္ Ben Thanh-Binh TayMarket လိုင္းတို႔ကို ပင္မ လမ္းေၾကာင္းမ်ားအျဖစ္ ဦးစြာေဖာက္လုပ္မည္ ျဖစ္သည္။ ဟိုခ်ီမင္း မီထရုိ၏ လမ္းေၾကာင္းမ်ားသည္လည္း တစိတ္တပိုင္း ေျမေပၚတြင္ရွိမည္ျဖစ္သည္။ ရထားသံလမ္း အက်ယ္ ၁၄၃၅ မီလီမီတာ၊ ရထားအက်ယ္ ၃ မီတာႏွင့္ ရထားအျမန္ဆံုးေျပးႏႈန္း တစ္နာရီ ၈၀ ကီလိုမီတာရွိမည္ျဖစ္ၿပီး ၄ မိနစ္လ်င္ တစ္စီးႏႈန္းျဖင့္ ေျပးဆြဲမည္ဟု လ်ာထားသည္။ စီမံကိန္းလုပ္ငန္းကို ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွစတင္၍ အေကာင္အထည္ ေဖာ္လ်က္ရွိၿပီး အာဆီယံေဒသအတြင္း ေခတ္အမီွဆံုး မီထရုိပိုလီတန္တစ္ခု ျဖစ္လာရန္ ေမွ်ာ္မွန္းထားသည္။နိဂံုးခ်ဳပ္အားျဖင့္ဆိုေသာ္ အာဆီယံၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ မီထရုိပိုလီတန္မ်ားသည္ ေဒသတြင္း လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး က႑တြင္ အထူးအေရးပါေသာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ကြန္ယက္မ်ား ျဖစ္ၾကပါ သည္။ အထူးသျဖင့္ ယာဥ္ေၾကာ ပိတ္ဆို႔မႈ ျပႆနာကို အဓိကရင္ဆိုင္ေနရေသာ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕မီထရုိသည္ ၿမိဳ႕ေနလူထု၏ အထူးအားထားရာ mass rapid transit တစ္ခုျဖစ္သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။ သာမန္ၿမိဳ႕ေနလူတန္းစားမ်ား၊ ရုံး၀န္ထမ္းမ်ားအတြက္ ကားလမ္းမ်ားထက္ မီထရုိပိုလီတန္သည္ မိမိတို႔လိုရာခရီးကို အခ်ိန္တိုအတြင္း စရိတ္စက နည္းနည္းျဖင့္ သြားလာႏိုင္သျဖင့္ ျမန္၊ ေကာင္း၊ သက္သာေသာ စနစ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ရာသီဥတု ဆိုး၀ါးမႈေၾကာင့္ သို႔မဟုတ္ အျခားေသာ မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ေသာ ေဘးအႏၱရာယ္ အေျခအေနမ်ားတြင္ မီထရုိသည္ အလြန္စိတ္ခ်ရေသာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးစနစ္ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။
ယေန႔ အခ်ိန္အခါတြင္ကမာၻေပၚ၌ ေလာင္စာဆီရွားပါးမည့္ ျပႆနာကို ရင္ဆိုင္လာရခ်ိန္တြင္ မီထရုိပိုလီတန္သည္ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မ်ား၊ အျခားေသာ ရထားမ်ားကဲ့သို႔ ေလာင္စာဆီသံုးစြဲရမႈ မရွိေသာေၾကာင့္ ေျပးဆြဲရမည့္ ကုန္က်စရိတ္ နည္းပါးမည့္အျပင္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ကိုလည္း ထိခုိက္မႈမရွိေပ။ သို႔ျဖစ္ရာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လူဦးေရ ၆ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္လ်က္ရွိေသာ စီးပြားေရးၿမိဳ႕ေတာ္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္လည္း ခရီးသည္အေျမာက္အျမားကို တၿပိဳင္တည္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္မည့္ mass rapid transit အျဖစ္ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မ်ားကို မွီခိုေနမႈအစား မီထရုိပိုလီတန္ ျဖင့္ေျပာင္းလဲ အစားထိုးသင့္ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း အႀကံျပဳ တင္ျပဳလိုက္ရပါသည္။
ပရင့္ထုတ္ရန္
ကိုမီထရိုေရ ခုမွေသေသခ်ာခ်ာ ဖတ္မိတာ ကၽြန္ေတာ့ အမွားပါ. တကယ္ အက်ိဳးျပဳတဲ့ ေရးအသားပါ။ လက္ေတြ႕ စီးၾကည့္မွာဒီေကာင္ေတြရဲ႕ စြမ္းရည္ကို သိတယ္