ေျမေအာက္လား၊ ေျမေပၚလား ? (၁)

(Making the choice for urban mass transit system)ယ

ေန႔ မ်က္ေမွာက္ကာလ လူေနမႈပံုစံ၊ စီးပြားေရးနဲ႔ အျခား၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းမ်ားမွာ အင္တာနက္ အစရွိတဲ့ သတင္းနဲ႔ ဆက္သြယ္မႈ နည္းပညာမ်ား တိုးတက္လာတဲ့ အတြက္ လူအမ်ားဟာ အြန္လိုင္းကို အသံုးျပဳၿပီး ဆက္သြယ္မႈ၊ ေရာင္း၀ယ္ ေဖာက္ကားမႈ စသည္တို႔ကို လုပ္ေဆာင္ လာႏိုင္ေသာ္လည္းပဲ ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ခရီးသြားလာ လႈပ္ရွားမႈကေတာ့ ရပ္တန္႔မသြားပါဘူး။ ၿမိဳ႕တြင္းနဲ႔ ျပည္ပ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး က႑မ်ား ပိုမိုႀကီးထြား လာတာနဲ႔အမွ် ၿမိဳ႕ျပဧရိယာထဲမွာ ယာဥ္စီးေရ တိုးတက္ လာတာနဲ႔ထပ္တူ ယာဥ္ေၾကာ ပိတ္ဆို႔မႈ ျပႆနာမ်ားလည္း ပိုမိုမ်ားျပား လာပါတယ္။

ေယဘူယ်အားျဖင့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားမွာ ယာဥ္စီးေရ တိုးတက္မႈႏႈန္းဟာ ၿမိဳ႕ျပလူဦးေရ တိုးႏႈန္းထက္ သိသာထင္ရွားစြာ မ်ားျပားပါတယ္။ ေလ့လာ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားအရ ၿမိဳ႕ျပသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ အေျခခ်မႈ မ်ားျပားလာတဲ့ ဖြဲ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ လူဦးေရတိုးႏႈန္းဟာ ဖြဲ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံမ်ားထက္ ၄ ဆနီးပါး ပိုမို ျမန္ဆန္တာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီလို လူဦးေရမ်ားတဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား (mega-cities) မ်ားမွာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး၊ ေရထု၊ေလထု ညစ္ညမ္းမႈ၊ အဆိပ္သင့္မႈ၊ က်န္းမာေရး ခ်ဳိ႕ယြင္းမႈ အစရွိတဲ့ ျပႆနာမ်ားဟာ အဓိကက်တဲ့ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္လာပါတယ္။ ၿမိဳ႕ျပက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး၊ စီးပြားေရးက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးနဲ႔ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရးက႑ ျမင့္တင္ေရး စတဲ့လိုအပ္ခ်က္ မ်ားေၾကာင့္ ကမာၻ႔ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားဟာ ယခုလက္ရွိထက္ ပိုမိုထိေရာက္ ေကာင္းမြန္တဲ့ ၿမိဳ႕ျပသယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရး ၀န္ေဆာင္မႈတစ္ခုကို ေရြးခ်ယ္ဖို႔ လုိအပ္လာၾကပါတယ္။

လူအမ်ားအျပားကို သယ္ယူပို႔ေဆာင္ ေပးႏိုင္တဲ့စနစ္ (Urban mass transit system) ကို ေရြးခ်ယ္ရာမွာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားရဲ႕ သာမန္ေျမေပၚလမ္းမ်ားမွာ ေျပးဆြဲေနတဲ့ ဘတ္(စ္)ကား၀န္ေဆာင္မႈနဲ႔ ေျမေအာက္က ေျပးဆြဲတဲ့ မီထ႐ို(Metro) ၀န္ေဆာင္မႈ ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ဳိးေရြးခ်ယ္စရာ ရွိပါတယ္။ ဘတ္(စ္)ကားနဲ႔ သယ္ယူပို႔ေဆာင္မႈဟာ တစ္နာရီကို လမ္းေၾကာင္း တစ္ေၾကာင္းအတြက္ ခရီးသည္ အမ်ားဆံုး ၅၀၀၀ အထိ ပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္ၿပီး ပ်မ္းမွ် အျမန္ႏႈန္း တစ္နာရီ ၁၂ - ၁၅ ကီလိုမီတာ ရွိပါတယ္။ ေျမေအာက္ ရထားစနစ္မွာေတာ့ လမ္းေၾကာင္း တစ္ေၾကာင္းအတြက္ တစ္နာရီ ခရီးသည္ ၆၀၀၀၀ အထိ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ ေပးႏိုင္ၿပီး ပ်မ္းမွ် အျမန္ႏႈန္း တစ္နာရီ ၆၀ ကီလိုမီတာ ရွိပါတယ္။

သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး က႑မွာ ရင္ဆိုင္ႀကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ ျပႆနာမ်ားဟာ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔ တစ္ႏိုင္ငံ မတူညီၾကသလို ၿမိဳ႕ႀကီး တစ္ၿမိဳ႕နဲ႔ တစ္ၿမိဳ႕လည္း မတူညီၾကပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ဒီျပႆနာေတြ ႀကံဳခဲ့ၿပီးတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ား၊ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားကို ႏႈိင္းယွဥ္ ေလ့လာၾကည့္ျခင္းျဖင့္ မိမိတို႔နဲ႔ ကိုက္ညီမယ့္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္တစ္ခုကို ေရြးခ်ယ္ရာမွာ စဥ္းစား သံုးသပ္ရမယ့္ အေျခခံ အခ်က္မ်ားကို ရရွိပါတယ္။

သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္မ်ား ေရြးခ်ယ္ျခင္း။
ေရြးခ်ယ္ဖို႔အတြက္ ပထမဦးစြာ က႑တစ္ခုျခင္း အလိုက္ အေျခခံအခ်က္မ်ား (ဦးတည္ခ်က္မ်ား) ထားၿပီး ေလ့လာဆန္းစစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ေအာက္မွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ ဇယားမွာ အေျခခံ အခ်က္မ်ား၊ အက်ဳိး သက္ေရာက္မႈမ်ား၊ လိုအပ္ခ်က္မ်ားနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး နမူနာပံုစံကို ျပဳစုတင္ျပ ထားပါတယ္။

အေျခခံအခ်က္မ်ား	အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈမ်ား	လုပ္ေဆာင္ရန္မ်ား
လူမႈ-စီးပြားေရး အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစေရး။	၁။ အခ်ိန္ကုန္ သက္သာ ေစသည္။ ၂။ ယာဥ္ပိတ္ဆို႔မႈ ေလ်ာ့နည္း ေစသည္။ ၃။ ကုန္က် စရိတ္ သက္သာ ေစသည္။ ၄။ ကုန္သြယ္မႈႏွင့္ ၿမိဳ႕ျပ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ကို ပိုမို ေကာင္းမြန္ လာေစသည္။ ၅။ ကုန္ထုတ္ စြမ္းအား တိုးတက္ ေစသည္။	ဘတ္(စ္)ကားမ်ား၊ ယာဥ္ငယ္မ်ားႏွင့္ အျခားခရီးသည္ ပို႔ေဆာင္ေရးမ်ားကို ပိုမို ျမန္ဆန္ ေစ်းသက္သာၿပီး အဆင္ေျပ ေခ်ာေမြ႕မႈရွိေစရန္ ဆြဲေဆာင္ရမည္။
ၿမိဳ႕ျပဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ စီမံကိန္းကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစရန္။	၁။ ၿမိဳ႕ျပဧရိယာ အတြင္း ပိုမိုအက်ဳိး ျဖစ္ထြန္း ေစမည့္ အစီအမံ မ်ား လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မည္။ ၂။ ၿမိဳ႕ျပဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္မႈကို တိုက္႐ိုက္ (သို႔)သြယ္၀ိုက္၍ အက်ဳိး သက္ေရာက္ေစသည္။	ၿမိဳ႕လယ္ႏွင့္ အျခားၿမိဳ႕နယ္မ်ား အၾကား ခရီးသည္ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္မႈႏႈန္းကို ျမွင့္တင္ ေပးရမည္။
လူမႈေရးဆိုင္ရာ ႐ုိက္ခတ္မႈမ်ား ႏွင့္အျခား တိုးတက္မႈမ်ား။	၁။ ေျမေနရာ လိုအပ္မႈႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရး ကာလ အတြင္း ျပန္လည္ ေနရာခ်ထားရမည္။	အဆိုပါ အခက္အခဲမ်ားကို ေျဖရွင္းေပး ႏိုင္ရမည္။ ခံုးေက်ာ္ ျဖတ္ကူး လမ္းမ်ား၊ ဓာတ္ေလွကား မ်ား ေဆာက္လုပ္ရန္ လုိအပ္သည္။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ဆိုင္ရာ တိုးတက္မႈမ်ား။	၁။ ၿမိဳ႕ျပဆိုင္ရာ အခ်က္ အလက္မ်ား၊ Metro design ၏အရည္အေသြး၊ ပတ္၀န္းက်င္ ဆုိင္ရာ စည္းမ်ဥ္း၊ စည္းကမ္းမ်ား အေပၚ မူတည္သည္။ ၂။ ေျမေအာက္ အေဆာက္ အအံုမ်ား သည္ ေျမေပၚရွိ ဆူညံမႈမ်ား၊ ေလထု အဆိပ္သင့္မႈ မ်ားႏွင့္ ျမင္ကြင္း ပိတ္ ဆို႔မႈမ်ားကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္သည္။	ၿမိဳ႕ျပ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ စည္းမ်ဥ္းမ်ား သတ္မွတ္ရန္၊ ေကာင္းမြန္သည့္ ဒီဇိုင္းမ်ား ေရးဆြဲရန္ လိုအပ္သည္။

Mass transit စနစ္အတြက္ လုိအပ္ခ်က္မ်ား။
၎စနစ္အတြက္ လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို သတ္မွတ္ရန္ ခက္ခဲေနမည္ ဆိုပါက ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားကို ထုတ္ႏႈတ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေနတဲ့ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားအတြက္ မီထ႐ိုတစ္ခုဟာ ခရီးသည္ဦးေရ အေျမာက္အျမားကို သယ္ယူပို႔ေဆာင္ ေပးႏိုင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ လမ္းေၾကာင္း တစ္ေၾကာင္းအတြက္ တစ္နာရီကို ခရီးသည္ ဦးေရ ႏွစ္ေသာင္းနဲ႔ အထက္ကို ပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္ရမွာ ျဖစ္ၿပီး ၿမိဳ႕လယ္ေခါင္နဲ႔ အျခားၿမိဳ႕နယ္မ်ား အၾကား သြားလာမႈ လ်င္ျမန္လြယ္ကူ ေခ်ာေမြ႕ေစရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားမွာေတာ့ ၿမိဳ႕ျပလူဦးေရ မ်ားျပားလာတာေၾကာင့္ ဒီ Metro မ်ားကို တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး ၿမိဳ႕လယ္ေဒသမ်ားနဲ႔ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားကို ဆက္သြယ္တဲ့ တိုက္႐ုိက္လမ္းေၾကာင္းမ်ား၊ အ၀ိုင္းပတ္လမ္းမ်ားနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ကာ ၿမိဳ႕ေတာ္ရဲ႕ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရးကို လြယ္ကူ ေခ်ာေမြ႕ေစတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။ အ၀ိုင္းပတ္လမ္းမ်ား ေဖာက္လုပ္ရတဲ့ အဓိက ရည္ရြယ္ခ်က္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားက လာတဲ့ လမ္းေၾကာင္းမ်ား ခ်ိတ္ဆက္မိေစဖို႔ ျဖစ္ၿပီး အခ်ိန္ကုန္ သက္သာေစဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိမွာ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားအၾကား တေနရာမွ တေနရာသို႔ ဘတ္(စ္)ကား အဆင့္ဆင့္စီးကာ သြားရတဲ့ စနစ္ကို အဆိုပါ အ၀ိုင္းပတ္လမ္းမ်ားနဲ႔ ကြန္ရက္လမ္းေၾကာင္းမ်ားက အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕စြာ ေျဖရွင္းေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Mass transit ရဲ႕ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ႏိုင္မႈႏႈန္းက အေရးပါသလို ခရီးစဥ္မ်ားရဲ႕ အျမန္ႏႈန္းကလည္း ထည့္သြင္း စဥ္းစားရမယ့္ အခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ခရီးသည္မ်ားအတြက္ ခရီးသြားလာမႈ ၾကာခ်ိန္ကို ေလ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္မယ္ဆိုရင္ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈႏႈန္းကလည္း ပိုမို ျမန္ဆန္လာဖြယ္ရာ ရွိပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ကုန္ထုတ္စြမ္းအား အတြက္ အေရးပါလွတဲ့ အခ်ိန္ေတြ၊ အင္အားေတြဟာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ၀န္ေဆာင္မႈ အားနည္းမႈႈတဲ့အတြက္ မလိုလားအပ္ပဲ အလဟႆ ဆံုး႐ႈံးေနရလို႔ပါ။
ဆက္လက္ေဖာ္ျပသြားပါမည္။

Related Posts
ေျမေအာက္လား၊ ေျမေပၚလား ? (၃)
ေျမေအာက္လား၊ ေျမေပၚလား ? (၂)

ပရင့္ထုတ္ရန္