ဥမင္ႏွင့္ေျမေအာက္ရထား မိတ္ဆက္

ယ

ေန႔မ်က္ေမွာက္ကာလ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ေနေသာ ကမာၻ႔ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီး မ်ား၏ အဓိကအက် ဆံုးျပႆနာမွာ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ သယ္ယူ ပို႕ေဆာင္ေရး က႑ပင္ျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ျပသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ အေျခခ်မႈ မ်ားျပာလာမႈႏွင့္ အတူ တေန႔တျခား တိုးပြားလာေနေသာ ၿမိဳ႕လူဦးေရ၊ တိုးတက္လာေသာ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ စီးေရတို႔ေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ျပ၏ေန႔စဥ္ လႈပ္ရွားမႈပံုစံသည္လည္း တျဖည္းျဖည္း က်ပ္တည္း က်ဥ္းေျမာင္းလာသည္။ စိတ္ပ်က္ဖြယ္ ေကာင္းေလာက္ေအာင္ ပိတ္ဆို႔ေနေသာ လမ္းမႀကီးမ်ား၊ တေမ့တေမာ ေစာင့္ဆိုင္းေနၾကေသာ ကားတန္းရွည္မ်ားျဖင့္ ကမာၻ႔ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ား၏ ေန႔စဥ္ျမင္ကြင္းမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ဖူးၾကမည္ ျဖစ္သည္။ အခ်ိန္ႏွင့္ တေျပးညီ လႈပ္ရွားေျပးလႊား ေနရေသာ ၿမိဳ႕ျပလူေနမႈပံုစံကို အသားက် ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ရန္ ႏွင့္ တိုးတက္ေနေသာ စီးပြားေရးဒီေရကို ေကာင္းမြန္စြာ အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္ရန္အတြက္ ၿမိဳ႕ျပ၏ အသက္ ေသြးေၾကာႀကီးမ်ားသဖြယ္ ျဖစ္ေသာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရး၊ တနည္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးကို အထူး အေလးေပး စဥ္းစားရန္ လိုအပ္လာသည္။

လူဦးေရ ထူထပ္မ်ားျပားေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ သယ္ယူ ပို႕ေဆာင္ေရး က႑ကို ကား၊ ရထား၊ ထေရာ္လီဘတ္စ္၊ ထရန္ရထားမ်ား (street car)၊ ေျမေအာက္ ရထားလမ္း (metro) အစရွိသည့္ တတ္ႏိုင္သမွ်ေသာ နည္းလမ္း ေပါင္းစံုျဖင့္ ျဖည့္ဆည္းၾကသည္။ သမ႐ုိးက် ကားလမ္းမ်ား၊ ရထားလမ္းမ်ားျဖင့္ လက္ရွိ လူဦးေရအေပၚ ေကာင္းမြန္စြာ ၀န္ေဆာင္မႈ မေပးႏိုင္ေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕ျပ၏ယဥ္ေက်းမႈ၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ပထ၀ီဆိုင္ရာ အေနအထားမ်ား ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး အဆင့္အတန္းကို ေခတ္မွီၿမိဳ႕ေတာ္ အဂၤါရပ္မ်ားႏွင့္အညီ အဆင့္ျမွင့္တင္ရန္အတြက္ လည္းေကာင္း ေျမေအာက္ ရထားလမ္း ကြန္ယက္စနစ္ (၀ါ) လူအမ်ားအျပားကို အခ်ိန္တိုအတြင္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ ေပးႏိုင္ေသာ စနစ္ (Mass rapid transit system – MRT) ကိုအေကာင္းဆံုးေသာ ဆက္သြယ္ေရး ကြန္ယက္တစ္ခုအျဖစ္ ေဖာက္လုပ္ အသံုးျပဳလာၾကသည္။

လ်င္ျမန္မႈရွိျခင္း၊ လံုၿခံဳမႈရွိျခင္း၊ သြားလာမႈ အဆင္ေျပ ေခ်ာေမြ႕ျခင္း၊ လူအမ်ားအျပားကို အခ်ိန္တိုအတြင္းပို႕ ေဆာင္ေပးႏိုင္ျခင္း၊ ခရီးသြားလာမႈစရိတ္ မ်ားစြာသက္သာျခင္း၊ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ကိုလည္း ထိခိုက္မႈ ေလ်ာ့နည္းျခင္း စသည့္ အားသာခ်က္မ်ားေၾကာင့္ ေျမေအာက္ ရထားသည္ ၿမိဳ႕ျပ၏ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး ကြန္ယက္ကို ႀကီးမားစြာ အေထာက္အကူ ၿပဳေသာ ဆက္သြယ္ေရးစနစ္ တစ္ခုျဖစ္သည္။ ၿမိဳ႕ျပ၏ သမိုင္းႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ဆိုင္ရာေနရာမ်ား၊ ဗိသုကာဆိုင္ရာ အေဆာက္အအံုမ်ားႏွင့္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အေနအထား တို႔ကိုလည္း ထိခိုက္မႈမရွိေပ။ ေဆာက္လုပ္ေရး ကုန္က်စရိတ္ မ်ားျပားျခင္းႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ခ်ိန္ ၾကာျမင့္တတ္ေသာ္လည္း ၎မွ ျပန္လည္ရရွိေသာ အက်ိဳးအျမတ္က လြန္စြာမွ ႀကီးမားလွသည္ကို ေတြ႕ရွိ ရသည္။

ကမာၻ႔ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ားတြင္ ေျမေအာက္ ရထားကို အားအထားရ ဆံုးေသာ ၿမိဳ႕ျပသယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရး ကြန္ယက္အျဖစ္ လက္ခံ အသံုးျပဳေနၾကၿပီ ျဖစ္သည္။ ေဆာက္လုပ္ေရးဆိုင္ရာ နည္းပညာမ်ား၊ ဥမင္တူးေဖာ္ေရး နည္းစနစ္မ်ား၊ စက္ယႏၲရား ပစၥည္းမ်ား ေခတ္မီတိုးတက္ လာေသာေၾကာင့္လည္း ေျမေအာက္ဥမင္၊ ေရေအာက္ဥမင္ တူးေဖာ္ေရး စေသာ လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အခက္အခဲမ်ားကို နည္းပါးလာေစၿပီး တည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားလည္း ပိုမိုလ်င္ျမန္ လာသည္။ မိမိတို႔ ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္မ်ားအရ ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမ်ား အသစ္တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ရွိၿပီးသားလမ္းပိုင္းမ်ားကို တိုးခ်ဲ႕ေဆာက္လုပ္ျခင္းျဖင့္ ေျမေအာက္ ရထားပို႔ေဆာင္ေရး ကြန္ယက္သည္ ယေန႔အခါတြင္ ကမၻာ႔ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား အခ်င္းခ်င္း ထိစပ္သည့္ အေနအထားသို႔ပင္ ေရာက္ရွိလာၿပီ ျဖစ္သည္။

အဆင့္ဆင့္ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လာေသာ ေျမေအာက္ဥမင္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ေျမေအာက္ရထားျဖစ္ ေပၚလာပံုသမိုင္းေၾကာင္းကို အနည္းငယ္တင္ျပလုိပါသည္။ ၁၉ ရာစုတြင္ မီးရထားလမ္းမ်ား စတင္ေပၚေပါက္ လာမႈ ႏွင့္အတူ ေျမေအာက္ဥမင္ ေဖာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားလည္း တၿပိဳင္နက္ဖြံ႕ျဖိဳးလာခဲ့သည္။ ဥမင္မ်ားကို ေရွးယခင္ ကတည္းကပင္ စစ္ဘက္ႏွင့္ အရပ္ဘက္ဆိုင္ရာမ်ားတြင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ တူးေဖာ္အသံုးျပဳခဲ့ ၾကသည္။ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ဆိုင္ရာဥမင္မ်ားကိုမူ ၁၉ ရာစုေနာက္ပိုင္းမွ တူးေဖာ္လာၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ၁၈၃၀ ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ၌ ပထမဆံုး ရထားလမ္းဥမင္ကို ေဖာက္လုပ္ခဲ့သည္။ ၎ဥမင္မွာ ၁၁၉၀ မီတာရွည္လ်ားၿပီး မန္ခ်က္စတာၿမိဳ႕ႏွင့္ လီဗာပူးၿမိဳ႕တို႔ကို ဆက္သြယ္ထားေသာ ရထားလမ္းေပၚတြင္ တည္ရွိသည္။

ထုိ႔ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဥေရာပ၌ မီးရထားသည္ ကုန္းတြင္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး အတြက္ အေရးပါဆံုးေသာ ဆက္သြယ္ေရး ကြန္ယက္ ျဖစ္လာၿပီး မီးရထားလမ္းမ်ား၏ အရွည္မိုင္မွာလည္း လ်င္ျမန္စြာ တုိးတက္လာခဲ့သည္။ သို႔တိုင္ေအာင္ ဥေရာပေျမာက္ပိုင္းႏွင့္ ေတာင္ပိုင္းတို႕အၾကား ကုန္စည္ကူးသန္း ေရာင္း၀ယ္ေရးတြင္မူ သဘာ၀ပထ၀ီဆိုင္ရာ အခက္အခဲ၊ အတားအဆီးမ်ားေၾကာင့္ မီးရထားလမ္းမ်ားျဖင့္ ဆက္သြယ္ႏုိင္မႈမွာ အဟန္႔အတား တစ္ခုသဖြယ္ ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ သဘာ၀အတားအဆီးမ်ား၊ ေတာင္တန္းမ်ားကို ျဖတ္ေက်ာ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ဥမင္မ်ား ေဖာက္လုပ္၍ အသံုးျပဳၾကရန္ စဥ္းစားလာၾကသည္။

ဆင္ပလြန္ဥမင္(၁၉၁၃)

စိန္႔ဂို႔သ္ဟတ္ဥမင္(၁၈၈၁)

ထုိအခ်ိန္က ဥမင္ေဖာက္လုပ္ရာတြင္ သမ႐ုိးက် လူအားျဖင့္ တူးေဖာ္သည့္ နည္းလမ္းျဖင့္သာ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ ေသးသည္သာျဖစ္ရာ ဥမင္၏အလ်ားမွာ လည္းအမ်ားဆံုး ၃.၅ ကီလိုမီတာ ထက္မပိုေပ။ ထိုစဥ္ရွိခဲ့ေသာ နည္းပညာ ကလည္း ရွည္လ်ားေသာဥမင္မ်ား ေဖာက္လုပ္ႏုိင္ေရး အတြက္ အကန္႔အသတ္ မ်ားစြာရွိခဲ့ သည္။ ၁၈၅၁ ခုႏွစ္တြင္ ေက်ာက္ေတာင္မ်ားကို တူးေဖာ္ႏိုင္ေသာ လြန္တူးစက္မ်ား တီထြင္လာႏိုင္ျခင္း၊ ဒိုင္းနမိုက္ႏွင့္ ေဖာက္ခြဲေရးဆိုင္ရာ နည္းပညာမ်ား ေပၚေပါက္လာျခင္း စေသာနည္းပညာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အလွည့္အေျပာင္းေၾကာင့္ အလြန္ ႀကီးမားေသာ အယ္လပိုင္း ေက်ာက္ေတာင္မ်ား ကိုျဖတ္ၿပီး ဥမင္မ်ားဆက္သြယ္ ေဖာက္လုပ္ႏိုင္ရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။

၁၈၅၇ ခုႏွစ္တြင္ ေမာင့္ဆီးနစ္ဥမင္ကို စတင္ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ဥမင္ေဖာက္လုပ္မႈမွာ ၁၈၇၇ ခုႏွစ္အ ထိၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီး ဥမင္အရွည္မွာ ၁၂.၈ ကီလိုမီတာရွိသည္။ အတၱလႏၱိတ္သမုဒၵရာ(ျပင္သစ္)၊ ေျမထဲပင္လယ္ (အီတလီ) ႏွင့္ ေဘာလ္တစ္ပင္လယ္ (ဂ်ာမနီ) တို႔ကို ဆက္သြယ္ေသာ မီးရထားလမ္းေၾကာင္းကို ခ်ိတ္ဆက္ေပးသည္။ ေနာက္ထပ္(၂)ႏွစ္အၾကာ ၁၈၇၂ ခုႏွစ္တြင္ စိန္႔ဂို႔သ္ဟတ္ ဥမင္ကိုေဖာက္လုပ္သည္။ ထိုဥမင္ကို ၁၈၈၁ ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ခဲ့ၿပီး (၁၅) ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားကာ အီတလီႏွင့္ ဆြစ္ဇာလန္တို႔ကို ဆက္သြယ္ထားသည္။ ပထမကမၻာစစ္ မတိုင္မီအထိ (၅) ကီလိုမီတာ အထက္ရွိေသာ ဥမင္ေပါင္း ၂၀ ေက်ာ္ကို တိုးတက္ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၿပီး အရွည္ (၁၀.၃) ကီလိုမီတာရွိေသာ အာရယ္ဘက္ဥမင္ (၁၈၈၀-၁၈၈၄)၊ အရွည္ (၁၄.၅) ကီလိုမီတာရွိေသာ လိခ်္ဘက္ဥမင္ (ဆြစ္ဇာလန္၊၁၉၀၆-၁၉၁၃) ႏွင့္ အရွည္ (၂၀) ကီလိုမီတာရွိေသာ ဆင္ပလြန္ဥမင္ (ဆြစ္ဇာလန္-အီတလီ) တို႔မွာထင္ရွားသည္။

ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေမာ္ေတာ္ကား လမ္းဥမင္မ်ားကိုပါ ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ေရအားလွ်ပ္စစ္ ထုတ္လုပ္ရန္ ေဖာက္လုပ္ေသာ ဥမင္မ်ား၊ သတၲဳတူးေဖာ္ ေရးအတြက္ တူးေဖာ္ေသာ ဥမင္မ်ား၊ အျခားေသာ ဆက္သြယ္ေရး ဆိုင္ရာ ဥမင္မ်ား အစရွိသည္ျဖင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ေဖာက္လုပ္ၾကေသာ္လည္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး အတြက္ အသံုးျပဳေသာဥမင္မ်ားမွာ ေဒသတြင္း ကုန္စည္စီးဆင္းမႈႏွင့္ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူျပဳသည္ကို ေတြ႕ရွိရသည္။

ယခင္က ေျမေအာက္ဥမင္အတြင္းပိုင္း တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းတြင္ အေျခခံအက်ဆံုး ေဆာက္လုပ္ေရး ပစၥည္းအျဖစ္ ခြဲေက်ာက္ႏွင့္ထံုး ေရာစပ္ထားေသာ မဆလာကိုသာ အသံုးျပဴခဲ့ရသည္။ ၁၈၈၉ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ျပန္လည္ တည္ေဆာက္ထားေသာ ဥမင္မ်ားတြင္မူ သံကူကြန္ကရစ္ကို ပထမဦးဆံုး စတင္အသံုးျပဳ လာႏိုင္ခဲ့သည္။ ၎မွာ (၂၀) ရာစုအေစာပိုင္း ေျမေအာက္ဥမင္မ်ား တည္ေဆာက္ေရးကို မ်ားစြာ အေထာက္အကူ ျပဳခဲ့သည္။

ပထမကမၻာစစ္အၿပီးတြင္ ေျမေအာက္ဥမင္မ်ား ေဖာက္လုပ္မႈအနည္းငယ္ က်ဆင္းခဲ့ေသာ္လည္း ဥေရာပၿမိဳ႕ေတာ္ မ်ားတြင္ မီးရထားလမ္း ကြန္ယက္မ်ားမွာ ထင္ရွားစြာဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လာခဲ့သည္။ စစ္ၿပီးေခတ္ အထင္ရွားဆံုး ေျမေအာက္ဥမင္ ေဖာက္လုပ္မႈမွာ အီတလီႏိုင္ငံ ဖေလာ္ရင့္ၿမိဳ႕ႏွင့္ ဘိုေလာ့ဂ္နာၿမိဳ႕တို႔ကို ဆက္သြယ္ထား ေသာ အာပင္ႏိုင္းဥမင္ (၁၉၂၀-၁၉၃၁) ျဖစ္သည္။ အလ်ား (၁၈) ကီလိုမီတာေက်ာ္ ရွည္လ်ား၍ ေျမေအာက္ဘူတာ႐ုံ လည္းပါ၀င္သည္။

တၿပိဳင္တည္းမွာပင္ ေမာ္ေတာ္ကားလမ္းမ်ားလည္း လ်င္ျမန္စြာ ဖြံၿဖိဳးတိုးတက္လာၿပီး ကားလမ္း ဥမင္မ်ားလည္း ေဖာက္လုပ္လာၾကသည္။ အထင္ရွားဆံုးေသာ ကားလမ္းဥမင္မွာ စိန္႔ဂို႔သ္ဟတ္ဥမင္ (ဆြစ္ဇာလန္) ျဖစ္ၿပီး ရထားလမ္းဥမင္ ႏွင့္အၿပိဳင္ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္တြင္ ေဖာက္လုပ္ခဲ့သည္။ ၁၆.၃ ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားသည္။ ေတာင္ေၾကာမ်ားကိုျဖတ္သန္း ေဖာက္လုပ္ေသာ ဥမင္မ်ားလည္း ဆက္လက္ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လာသည္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတြင္ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ တြင္ေဖာက္လုပ္ ခဲ့ေသာ ဒါအိ-ရွင္မိဇုဥမင္မွာ (၂၂.၂) ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားၿပီး ႏွစ္မႊာဥမင္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္သည္။

ေျမေအာက္ဥမင္ ေဖာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ လာသည္ႏွင့္အတူ ေရေအာက္ဥမင္ ေဖာက္လုပ္ေရး နည္းပညာမ်ားလည္း တၿပိဳင္တည္း ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္လာသည္။ လြန္သြားစက္ (Shield Tunneling Method) ျဖင့္တူးေဖာ္ေသာ နည္းပညာကို အသံုးျပဳ လာႏိုင္၍လည္း ေရေအာက္ဥမင္ လမ္းေၾကာင္းမ်ား ေပၚေပါက္လာသည္။ အထင္ရွားဆံုးမွာ အဂၤလန္ႏိုင္ငံႏွင့္ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံတို႔ၾကား အဂၤလိပ္ ေရလက္ၾကားကို ျဖတ္၍ေဖာက္လုပ္ခဲ့ေသာ ေရေအာက္ဥမင္ (channel tunnel) ျဖစ္ၿပီး ၃၁.၁ မိုင္ရွည္လ်ားကာ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္က ဖြင့္လွစ္ခဲ့သည္။

အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၊ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ ေျမေအာက္ရထားလမ္း တစ္ခုတည္းတြင္ပင္ ထိုကဲ့သို႔ ေရေအာက္ျဖတ္ ဥမင္ေပါင္း (၂၀) ေက်ာ္ခန္႔ရွိသည္။ ထိုဥမင္မ်ားထဲမွ အထင္ရွားဆံုးမွာ ဂုဇုန္ျမစ္ကိုျဖတ္၍ ေဖာက္လုပ္ထားေသာ လင္ကြန္းဥမင္ျဖစ္ၿပီး (၁၃.၅) ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားသည္။ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၌ ဟြန္း႐ႈးကြၽန္းႏွင့္ ေဟာ့ကိုင္းဒိုးကြၽန္းကို ဆက္သြယ္ေပးသည့္ အရွည္ (၅၄) ကီလိုမီတာရွိေသာ ကမၻာ႔အရွည္လ်ားဆံုး ေရေအာက္ရထားလမ္းဥမင္ကို တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ ပင္လယ္ ေရေအာက္တြင္ရွိေသာ အပိုင္းမွာ (၂၃.၃) ကီလိုမီတာ ရွိသည္။ ထိုကဲ့သုိ႔ လြန္သြားစက္ျဖင့္ ေရေအာက္ျဖတ္ဥမင္ တည္ေဆာက္ျခင္း နည္းပညာမ်ား တိုးတက္လာသည္ ႏွင့္အမွ် တည္ေဆာက္ေရးကာလ၊ ကုန္က်စရိတ္ မ်ားကိုလည္း တတ္ႏိုင္သမွ် နည္းပါးေအာင္ ေဆာင္ရြက္လာႏိုင္ ခဲ့ၾကသည္။

ယေန႕ကာလတြင္ ယာဥ္ေၾကာမ်ားစြာပါရွိေသာ အရြယ္အစား ႀကီးမားေသာ ဥမင္မ်ားေဖာက္လုပ္လာႏိုင္ၿပီ ျဖစ္သည္။ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံတြင္ အယ္လဘာျမစ္ကို ျဖတ္၍ေဖာက္လုပ္ေသာ ဥမင္မွာ အကန္႔ (၈) ခုႏွင့္ ဥမင္အရြယ္ အစားမွာ (၄၂.၅ _၈.၅) မီတာရွိၿပီး အလ်ားမွာ (၁၃၂) မီတာရွိသည္။ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၌ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေသာ တိုကီဥမင္မွာ (၃၇.၄ _၈.၈) မီတာအရြယ္အစားရွိၿပီး (၁၁၅) မီတာရွည္လ်ားကာ အကန္႔ (၉) ကန္႔ပါသည္။

၁၈၆၃ ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ၌ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ေတာ္ ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမ်ားကို စတင္ ေဖာက္လုပ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ ကမာၻ႔ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ားတြင္ အလြန္႐ႈပ္ေထြး ႀကီးမားေသာ ေျမေအာက္ မီးရထားလမ္းမ်ား အလွ်ဳိလွ်ဳိ ေပၚေပါက္လာခဲ့ သည္။ ကမၻာ႔ အထင္ရွားဆံုး ေျမေအာက္ ရထားလမ္း ကြန္ယက္မ်ားသည္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ဧရိယာ ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔သည္ ႏွင့္အမွ် အလြန္ႀကီးမားၿပီး ႐ႈပ္ေထြးသလို ေျမေအာက္ ရထားလိုင္း မ်ားလည္း မ်ားျပားသည္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နယူး ေယာက္ၿမိဳ႕ရွိ ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမ်ား၏ စုစုေပါင္းအရွည္မွာ (၃၉၂) ကီလိုမီတာရွိသည္။ ေျမေအာက္ ရထားလိုင္း ေပါင္း (၂၇) လိုင္းရွိ၍ ေျမေအာက္ ဘူတာ႐ုံေပါင္း (၄၇၁) ခုရွိသည္။ လန္ဒန္ၿမိဳ႕ ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမွာ (၄၁၅) ကီလုိမီတာ ရွည္လ်ားကာ ရထားလိုင္း (၁၂) လိုင္းႏွင့္ ေျမေအာက္ဘူတာ႐ုံ (၃၈၂) ခုရွိသည္။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံပါရီၿမိဳ႕ ၏ေျမေအာက္ရထား လမ္းမ်ားမွာ စုစုေပါင္း (၂၁၂.၅) ကီလုိမီတာရွည္လ်ားၿပီး ရထားလိုင္း (၁၄) လိုင္းႏွင့္ ေျမေအာက္ ဘူတာ႐ုံ (၃၄၀) ခုရွိသည္။ ႐ုရွားႏိုင္ငံ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕ ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမွာ (၂၇၈.၃) ကီလုိမီတာ ရွည္လ်ားၿပီး ရထားလိုင္းေပါင္း (၁၁) လိုင္းရွိကာ ေျမေအာက္ဘူတာ႐ုံေပါင္း (၁၇၂) ခုရွိသည္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ၊ တိုက်ဳိၿမိဳ႕ ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမ်ားမွာ (၂၁၀) ကီလိုမီတာ ရွည္လ်ားၿပီး ရထားလိုင္းေပါင္း (၁၀) လိုင္းရွိကာ ဘူတာ႐ုံေပါင္း (၁၉၄) ခုရွိသည္။

မ်က္ေမွာက္ကာလတြင္ ကမာၻ႔ၿမိဳ႕ႀကီးေပါင္း (၁၅၀) ေက်ာ္၌ ေျမေအာက္ရထားလမ္းမ်ား ရွိေနၿပီျဖစ္သည္။ ေဆာက္လုပ္ဆဲ ေျမေအာက္ရထားလမ္း စီမံကိန္း (၅၀) ေက်ာ္ရွိသည္။ ေျမေအာက္ရထားတပိုင္း အျခားေသာ ဆက္သြယ္ေရးလမ္းမ်ားလည္း ေဖာက္လုပ္ေနၾကသည္။ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားထဲမွ ဘန္ေကာက္၊ စင္ကာပူ၊ ကြာလာလမ္ပူႏွင့္ မနီလာၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားတြင္ ေျမေအာက္ရထားလမ္း ကြန္ယက္မ်ားရွိေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ထို႔အတူ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ဂ်ကာတာၿမိဳ႕ႏွင့္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ ဟိုခ်ီမင္းၿမိဳ႕တြင္လည္း ေျမေအာက္ရထား စီမံကိန္းမ်ားကို စတင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။

ဥေရာပတိုက္၏ေျမေအာက္ရထားလမ္းမ်ားရွိေသာၿမိဳ႕ႀကီး ၄၉ ၿမိဳ႕။

ယေန႔ၿမိဳ႕ေတာ္မ်ားတြင္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ကြန္ယက္မွာ ႀကီးမား႐ႈပ္ေထြးလွသလို ၎ကို အဆင္ေျပ ေခ်ာေမြ႕စြာ လည္ပတ္ႏိုင္ေရးမွာလည္း ၿမိဳ႕ေတာ္၏တည္ေနရာ၊ ၿမိဳ႕ကြက္ အေနအထားႏွင့္ ပထ၀ီ၀င္ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ား အေပၚတြင္မ်ားစြာ မူတည္ေနသည္။ ၿမိဳ႕ျပမ်ား၏ ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမ်ားကို မိမိတို႔ၿမိဳ႕ေတာ္၏ လိုအပ္ခ်က္ အေပၚကိုလိုက္၍ တည္ေဆာက္ ၾကသည္ကို ေတြ႔ရၿပီး အမ်ားအားျဖင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ လူေနထူထပ္ရာ၊ စီးပြားေရး အခ်က္အခ်ာ ေနရာမ်ားကို ခ်ိတ္ဆက္ တည္ေဆာက္ ထားၾကသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါသည္။

အေမရိကတိုက္၏ေျမေအာက္ရထားလမ္းမ်ားရွိေသာၿမိဳ႕ႀကီး ၄၉ ၿမိဳ႕။

ၿမိဳ႕ေတာ္ဧရိယာအတြင္းရွိ ျမစ္၊ ေခ်ာင္း၊ ေတာင္ကုန္း၊ ခ်ိဳင့္စသည့္ သဘာ၀ အေနအထား၊ အျခားကားလမ္း၊ ရထားလမ္း ကြန္ယက္မ်ား၏ ခ်ိတ္ဆက္မႈ အေနအထားႏွင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ဧရိယာ တစ္ခုလံုးကို တတ္ႏိုင္သမွ် ျဖန္႕က်က္ႏိုင္မႈ၊ ၿမိဳ႕ေနလူထု၏ အမ်ားဆံုးသြားလာေသာ လမ္းေၾကာင္း၊ လူဦးေရပမာဏ၊ တစ္ေန႔တာ (သို႔) တစ္နာရီတြင္ သြားလာေသာ ခရီးသည္ဦးေရႏႈန္း၊ ေျမေအာက္ရထား၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ႏုိုင္မႈ ပမာဏ၊ အျခား ေမာ္ေတာ္ယာဥ္၊ ဘတ္စ္ကား၊ ရထားတို႕၏ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ႏိုင္မႈ ပမာဏ စသည္တို႔ကို အေျခခံ၍ ေဖာက္လုပ္ၾကသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ လူဦးေရ တစ္သန္း အထက္ရွိေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ ေျမေအာက္ရထားကို ေဖာက္လုပ္ အသံုးျပဳၾကပါသည္။

ဤေနရာတြင္ ေျမေအာက္ရထားလမ္း (Metro) အေၾကာင္းကို ပိုမိုသေဘာေပါက္ နားလည္ေစရန္ ရွင္းျပပါမည္။ Metro ဆိုသည္မွာ ေျမေအာက္ ရထားလိုင္း ကြန္ယက္တစ္ခု ျဖစ္ၿပီး လူအေျမာက္အမ်ားကို တၿပိဳင္တည္း သယ္ယူပို႔ေဆာင္ ေပးႏိုင္ေသာ ေခတ္မီၿမိဳ႕ျပ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရး ၀န္ေဆာင္မႈ တစ္ခုျဖစ္သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေျမေအာက္အတြင္း၌ ေဖာက္လုပ္ထားၿပီး တခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံမ်ားတြင္မူ ေျမေပၚ လမ္းပိုင္းမ်ားျဖင့္ ခ်ိတ္ဆက္ အသံုးျပဳၾကကာ တပိုင္း ေျမေအာက္ရထား ကြန္ယက္ သဖြယ္ျဖစ္ပါသည္။ Metro ဟူေသာ စကားလံုးသည္ Metropolitan မွခြဲထြက္လာျခင္းျဖစ္ၿပီး မူရင္းစကားလံုးမွာ ျပင္သစ္ဘာသာျဖင့္ ေရွးက Capital ဟုအဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုၾကသည္။ Subway ဟုလည္း ေခၚၾကသည္။ Metro (သို႔) Subway ကို အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေအာက္ပါအတိုင္း အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားပါသည္။

“A rapid transit, underground, subway, tube, elevated, or metro(politan) system is a railway system, usually in an urban area, with a high capacity and frequency of service, and grade separation from other traffic”

ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမ်ားမွာ အမ်ားအားျဖင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ ေျမေအာက္တြင္ ဥမင္မ်ားျဖင့္ဆက္သြယ္ ေဖာက္လုပ္ထားေသာ လမ္းေၾကာင္းမ်ားျဖစ္သည္။ ေျမေအာက္ ရထားလမ္း ဟုဆိုေသာ္လည္း အၿမဲတေစ ေျမေအာက္တြင္ရွိမည္ မဟုတ္ေပ။ အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေျမေပၚမွ ျဖတ္သန္းသြား သည္လည္းရွိသည္။ ဥပမာ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ား ေအာက္မွ ဥမင္ျဖတ္တူးရန္ မျဖစ္ႏိုင္ေသာ ေနရာမ်ားတြင္ လည္းေကာင္း၊ အျခားကားလမ္းမ်ား၊ ရထားလမ္းမ်ားႏွင့္ ဆံုေသာ ေနရာမ်ားတြင္ လည္းေကာင္း၊ ၿမိဳ႕ေတာ္၏သမိုင္းႏွင့္ ဗိသုကာဆိုင္ရာ အေဆာက္အဦးမ်ားကို ထိခိုက္ေစႏိုင္သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ လည္းေကာင္း ေျမေပၚတြင္ျဖစ္ေစ၊ တံတားမ်ားျဖင့္ ျဖစ္ေစ ဆက္သြယ္ ေဖာက္လုပ္ၾကရသည္။ ၎လမ္းပိုင္းမ်ားကို Sky way (သို႔) Elevated ဟုလည္း ေခၚသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ အခ်ိဳ႕ေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမ်ား၏ တစိတ္တပိုင္းမွာ ေျမေပၚတြင္ တံတားမ်ားျဖင့္ တည္ရွိၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ဘန္ေကာက္၊ ကြာလာလမ္ပူႏွင့္ စကၤာပူၿမိဳ႕တို႔၏ ေျမေအာက္ ရထားလမ္း ကြန္ယက္မ်ားတြင္ အဆိုပါ Sky train လမ္းပိုင္းမ်ားကို ေတြ႔ရွိႏိုင္ေပသည္။ ၎လမ္းမ်ားသည္ ေျမေပၚတြင္ ျဖစ္လင့္ကစား ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမ်ားႏွင့့္ ခ်ိတ္ဆက္ ေနေသာေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ ေျမေအာက္ ရထားလမ္း ကြန္ယက္ (Metropolitan network) တြင္ထည့္သြင္း ထားရျခင္းျဖစ္သည္။

ေျမေအာက္ဥမင္မ်ား ေဖာက္လုပ္ရာတြင္လည္း ေအာက္ခံေျမ အမ်ိဳးအစားကိုလိုက္၍ နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳး အသံုးျပဳ ေဖာက္လုပ္ၾကသည္။ ေျမေအာက္ ဘူတာ႐ုံမ်ားကိုမူ ရထားလမ္းေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္၍ ေျမေပၚတြင္ ထားရွိရမည့္ ဘူတာ၀င္ေပါက္ အေဆာက္အအံုအတြက္ လုိအပ္ေသာ ေျမဧရိယာ အေနအထားအရ ေဆာက္လုပ္ၾကသည္။ လမ္းေၾကာင္းမ်ား တည္ရွိမႈ၊ ေျမအမ်ဳိးအစားႏွင့္ ခံႏုိင္ရည္တို႔ကိုမူတည္၍ ေျမေအာက္ ဘူတာမ်ား၏ အနက္မွာ အနည္းႏွင့္အမ်ား ကြာျခားခ်က္ရွိသည္။

ေျမေအာက္ရထားလမ္း ေဖာက္လုပ္ေရးစီမံကိန္းမ်ားသည္ အလြန္ႀကီးမားသလို ကုန္က်စရိတ္လည္း အလြန္မ်ားျပားသည္။ ကနဦး စီမံကိန္းေရးဆြဲရာတြင္ မီထ႐ုိပိုလီတန္ တည္ေဆာက္မည့္ၿမိဳ႕ေတာ္၏ တည္ေနရာႏွင့္ ပထ၀ီအေနအထား၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈ၊ ၿမိဳ႕ေတာ္၏လူဦးေရ၊ ေန႔စဥ္သြားလာမႈ လမ္းေၾကာင္းမ်ား၊ အျခားေမာ္ေတာ္ယာဥ္၊ ရထားမ်ား၏ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ႏိုင္မႈ ပမာဏႏွင့္ ေျမေအာက္ရထား ေဖာက္လုပ္ရန္ အမွန္တကယ္ လိုအပ္ျခင္းရွိ၊ မရွိ။ ေဖာက္လုပ္မည့္ ေျမေအာက္ရထား အမ်ဳိးအစားႏွင့္ ကုန္က်မည့္စရိတ္၊ ၎မွျပန္လည္၍ ရရွိမည့္ အက်ဳိးအျမတ္ စသည္တို႔ကို ဦးစြာစဥ္းစား သံုးသပ္ရန္ လိုေပမည္။

လက္ရွိ ရင္ဆိုင္ေနရေသာ ယာဥ္ေၾကာပိတ္ဆို႔မႈ၊ လူဦးေရးမ်ားျပားလာမႈႏွင့္ ယာဥ္စီးေရ မလံုေလာက္မႈ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ေလထုညစ္ညမ္းလာမႈ စေသာ ျပႆနာမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္ႏွင့္ ေခတ္မွီၿမိဳ႕ေတာ္ တစ္ခု၏ အဂၤါရပ္ႏွင့္ ညီညြတ္ေသာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ၀န္ေဆာင္မႈတစ္ရပ္ကို ေဖာ္ေဆာင္ရန္အတြက္ ေျမေအာက္ ရထားလမ္း ကြန္ယက္စနစ္သည္ အဖက္ဖက္က ျပည့္စံုေကာင္းမြန္ေသာ စနစ္တစ္ခုျဖစ္သည္ကို ေလ့လာေတြ႔ရွိ ရပါသည္။ သို႔ေသာ္လည္း လက္ရွိကာလ မိမိတို႔ႏိုင္ငံ၏ နည္းပညာ၊ ေငြေၾကးႏွင့္ လူ႔အရင္းအျမစ္ အေျခအေနအရ ၎စနစ္မ်ဳိးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္မွာ ခက္ခဲေနေပရာ ၿမိဳ႕ျပသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး စနစ္အတြက္ အသင့္ေတာ္ဆံုးေသာ Mass rapid transit စနစ္တစ္ခုကို ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ ေျမေအာက္ရထားလမ္းအျပင္ ေနာက္ထပ္ နည္းလမ္းတစ္ခုကိုလည္း ထည့္သြင္း စဥ္းစားႏိုင္ပါေသးသည္။ ၎မွာ ေျမေပၚျမွင့္ၿပီး မိုးပ်ံလိုင္းမ်ား Sky train (သို႔) elevated line မ်ားျဖင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ အျခားေသာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ကြန္ယက္မ်ားႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္ အသံုးျပဳႏိုင္ျခင္း ျဖစ္သည္။

အာရွတိုက္၏ေျမေအာက္ရထားလမ္းမ်ားရွိေသာၿမိဳ႕ႀကီး ၄၇ ၿမိဳ႕။

ဥေရာပ၊ အာရွ၊ အေမရိက၊ ၾသစေၾတးလ်ႏွင့္ အာဖရိကတိုက္မ်ားရွိ ေျမေအာက္ရထားလမ္း စနစ္မ်ားရွိေသာၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္္ လူဦးေရ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္ေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားျဖစ္ျခင္း၊ စီးပြားေရးႏွင့္ ကုန္စည္ကူး သန္းေရာင္း၀ယ္မႈ၊ စက္မႈလုပ္ငန္း အခ်က္အခ်ာက်ေသာ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား၊ တနည္းအားျဖင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ား ျဖစ္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သို႕ျဖစ္ရာ ၎ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား၏ စီးပြားေရး၊ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးႏွင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ သယ္ယူ ပို႔ေဆာင္ေရးတြင္ ေျမေအာက္ ရထားလမ္း (Metro) သည္ အဓိကက်ေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ေနသည္။ ေျမေအာက္ရထားသည္ (၂၁) ရာစု ေခတ္မီွၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ား၏ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္လာေသာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ၀န္ေဆာင္မႈတစ္ရပ္ လည္းျဖစ္၏။ ကမၻာ႔ေျမမ်က္ႏွာျပင္ တစ္ခုလံုး၏ ဧရိယာမွာ သန္းေပါင္း (၅၁၀) စတုရန္း ကီလိုမီတာရွိသည္။ သို႔ေသာ္ တေန႔တျခား မ်ားျပားလာေသာ လူဦးေရႏွင့္အညီ ႀကီးမားလာေသာ ယေန႔ မီဂါပိုလစ္ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ား၏ ဧရိယာမွာ အၿမဲလိုလို က်ပ္တည္းေနသည္ျဖစ္ရာ လူမ်ားႏွင့္ ကုန္စည္မ်ားကို လံုၿခံဳလ်င္ျမန္ ေခ်ာေမြ႔စြာ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ ေပးရန္အတြက္ အေျခခံ အေဆာက္အအံုတစ္ခု ျဖစ္ေသာ ေျမေအာက္ ရထားလမ္းမ်ားကို တိုးတက္ ေဖာက္လုပ္ ေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

လူဦးေရ ေျခာက္သန္း နီးပါးရွိေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္တြင္လည္း လက္ရွိ ေျပးဆြဲေနေသာ ယာဥ္အေရအတြက္ႏွင့္ ခရီးသြားဦးေရတို႔ အခ်ဳိးအစား မညီမွ် ေသာေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ေနလူထုအေနျဖင့္ ခရီးသြားလာရာတြင္ ယာဥ္ရွားပါးျခင္း၊ ယာဥ္စီးနင္းခ ႀကီးျမင့္လြန္းျခင္း၊ တေနရာမွ တေနရာသို သြားလာခ်ိန္ ၾကာျမင့္၍ မလိုလားအပ္ပဲ အခ်ိန္မ်ား ဆံုး႐ႈံးေနရျခင္း၊ လက္ရွိေျပးဆြဲေနေသာ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္မ်ား၊ ဘတ္စ္ကားမ်ား၏ ၾကံ့ခိုင္မႈ အားနည္း ေသာေၾကာင့္ ယာဥ္မေတာ္တဆမႈမ်ား ႀကံဳေတြ႔ေနရျခင္း စသည့္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ၀န္ေဆာင္မႈစနစ္ ညံ့ဖ်င္းမႈ၏ ဆိုးက်ဳိးမ်ားကို ေန႔စဥ္ႀကံဳေတြ႔ ရင္ဆိုင္ေနရၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ ယခုလက္ရွိ ရွိႏွင့္ၿပီး ၿမိဳ႕ေနလူဦးေရ အတြက္ ယာယီအစီအမံမ်ားျဖင့္ အစားထိုး ေျဖရွင္းထားႏိုင္ေသာ္လည္း လာမည့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားတြင္ တိုးပြားလာမည့္ ၿမိဳ႕ေတာ္၏လူဦးေရကို အဆင္ေျပစြာ ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္မည့္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး ၀န္ေဆာင္မႈတစ္ခုကို ေဖာ္ေဆာင္ရန္ မျဖစ္မေန စဥ္းစားၾကရေတာ့မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ေခတ္မွီၿမိဳ႕ေတာ္တစ္ခုရဲ႕ အဂၤါရပ္တစ္ခုလည္း ျဖစ္ၿပီး အဓိကက်ေသာ ၿမိဳ႕ျပ အေျခခံ အေဆာက္အအံု တစ္ခုလည္း ျဖစ္ပါသည္။

သို႔ျဖစ္ရာ ေန႔စဥ္ႀကံဳေတြ႔ေနရေသာ ၿမိဳ႔ေနလူထု၏ ခရီးသြားလာမႈျပႆနာကို အဆင္ေျပေခ်ာေမြ႕စြာ လည္ပတ္ႏိုင္ေရး၊ တိုးတက္မ်ားျပားလာေသာ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္စီးေရကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေရး၊ ၿမိဳ႕ေတာ္၏ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ေကာင္းမြန္စြာ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ေရး၊ ေလာင္စာဆီသုံးစြဲမႈကို ေလ်ာ႔ခ်ႏိုင္ေရးႏွင့္ ကုန္စည္စီးဆင္းမႈု ပိုမိုလ်င္ျမန္လာေစေရးတို႔ကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစေသာငွာ ေျမေအာက္ ရထားလမ္း စနစ္ သို႔မဟုတ္ Mass rapid transit system တစ္ခုကို အလ်င္အျမန္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္သင့္ၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သံုးသပ္တင္ျပလိုက္ပါသည္။

မွီျငမ္းကိုးကား။
၁။ Tunnels and metropolitan, V.G.Harapop, Y.A.Demeshko, C.N.Naumov , 1989.
၂။ Manual for tunnel engineers, Y.A.Limanov. 1976.
၃။ Transportation tunnels and metropolitan, O.N.Makarov, V.E.Merkin, 1991.
၄။ www.urbanrail.net

၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလထုတ္ ဖူးငံုဆယ္ေက်ာ္သက္ မဂၢဇင္း၏ ဘေလာ့ဂ္ ဒိုင္ဂ်က္က႑၌ ဤေဆာင္းပါးအား ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပခဲ့ၿပီး။

Download this article as PDF

ပရင့္ထုတ္ရန္